استفتائات قضايي

دسته بندي : علوم انسانی » حقوق
قسمتی از متن :
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین، و الصلاة و السلام على خیر خلقه محمد و آله الطاهرین، و لعنة الله على اعدائهم اجمعین الى یوم الدین.
ان الله تبارك و تعالى لم یدع شیئاً تحتاج الیه الاُمّة الى یوم القیام الا أنزله فى كتابه و بینه لرسوله(صلى الله علیه وآله) و جعل لكل شىء حدّاً و جعل علیه دلیلا یدلّ علیه و جعل على من تعدّى الحدّ حدّاً.
خداى تبارك و تعالى هیچ یك از نیازهاى امت تا روز قیامت را نبوده است كه در كتابش نازل و براى پیامبرش هم بیان نكرده باشد. خداوند براى هر چیزى حد و اندازه اى قرار داد و بر آن نشانه و راهنمایى گذاشت كه بر آن راهنمایى كند و بر هر كسى نیز كه از آن حد بگذرد، حدّى قرار داد.
حضرت امام محمد باقر(علیه السلام)
مجموعه اى كه پیش روست هر چند كتاب فتوایى است كه با هدف بیان احكام شرعى فراهم آمده، اما ویژگى موضوع، وزانت علمى و شیوه پاسخگویى، آن را از سطح یك كتاب عمومى، به یك اثر فقهى فتوایى درآورده، تا راهگشاى صاحب نظران، كارشناسان، دست اندكاران قضا و حقوق، بویژه قضات عالى قدر باشد.


فهرست مطالب :
مقدمه
یكم: اجتهاد، حیات اسلام
دوم: اجتهاد جواهرى
سوم: بالندگى فقه
چهارم: منطق و متانت اجتهاد شیعى
پنجم: فقه در عرصه مناسبات اجتماعى
ششم: اجتهاد و پرسش هاى نو
هفتم: نقش فقه در قضا و حقوق
هشتم: اصول و ملاك هاى حاكم
نهم: شاخصه كارآمدى فقه
دهم: ویژگى این مجموعه
بخش نخست : كلیات قضا و راه هاى اثبات دعوا
فصل اوّل: شرایط و وظایف قاضى
مبحث اوّل : شرایط قاضى
1 . عدم شرطیت ذكوریت در قاضى
2 . عدم شرطیت اجتهاد در قاضى
3 . جواز قضاوت غیر مجتهد و لزوم عمل حسب قوانین شرعیه مصوّبه
4 . قاضى تحكیم
5 . رجوع به قاضى غیر شیعه
مبحث دوم: وظائف قاضى
1 . وظیفه قاضى در موارد سكوت قانون
2. وظیفه قاضى در صورت مخالفت قانون با مشهور یا شرع
3 . مسئولیت قاضى در صورت اشتباه ( تقصیر )
4 . قانون حاكم در دعواى غیر مسلمان
5 . وضعیت رسیدگى به جرایم ایرانیان در خارج از كشور
6 . فصل خصومت با انشاى كتبى
7 . دادرسى غیابى
8 . مرور زمان در رسیدگى به دعاوى
9 . تجدیدنظر خواهى
10 . حبس مدعى اعسار
11 . حكم به زندان یا تبعید به مدّت نامعین
مبحث سوم: مسائل مرتبط
1 . توقیف اموال بدهكار توسط برخى از طلبكارها
2 . هزینه هاى دادرسى
3. عدم جواز اجراى حكم در رسیدگى هاى خارج از صلاحیت دادگاه
4 . هدیه به قاضى
فصل دوم: راه هاى اثبات دعوا
مبحث اول: اقرار
1 . اقرار از روى تهدید
2 . استفاده از نوار، فیلم، فاكس و... در اثبات دعوا
مبحث دوم: شهادت
1 . معیار در استماع شهادت شاهد
2 . شهادت از روى عدم آگاهى
3 . آثار شهادت از روى اكراه
4 . تساوى زن و مرد در شهادت
5 . شهادت غیر شیعه و اهل كتاب
6 . اداى شهادت با كتابت
7 . اعتبار نوشته هاى غیر رسمى
8 . نظریه كارشناس
9 . احقاق حق با توسل به وسایل متقلّبانه
10 . معیار جواز شهادت و قسم دروغ
11 . راه اثبات اعسار
مبحث سوم: علم قاضى
1 . محدوده اعتبار و حجیت علم قاضى
مبحث چهارم: سوگند
1 . اثبات حق با سوگند
2 . جایگاه سوگند در دعاوى كیفرى
3 . لفظ سوگند
4 . شرطیت اذن مدعى در احلاف منكر
5 . معناى عبارت « قول، قول اوست با قسمش »
بخش دوم : حدود
فصل اول: كلیات حدود
1 . اجراى حدود در عصر حاضر
2 . مفهوم و قلمرو قاعده دَرْء
3 . مجازات حدّى در صورت انكار بعد از اقرار
4 . نفى بلد و امكان تبدیل به مجازات دیگر
5 . جمع بین اعدام و سایر مجازاتها
6 . چگونگى اجراى مجازات اعدام
7 . اجراى مجدد حكم اعدام، در صورت زنده ماندن محكوم به اعدام
8 . قرار دادن معدوم در انظار عمومى
9 . اجراى حكم بر بیمار
10 . تأخیر اجراى حدّ زن شیرده
11 . تخفیف مجازات افراد زیر هجده سال
12 . توبه مسقط حدّ
فصل دوم: حدّ زنا
1 . تعریف حدّ زنا
2 . عدم تأثیر استفاده از وسایل پیشگیرى كننده در تحقق زنا
3 . عدم صدق زنا در ازدواج موقت بدون اذن ولىّ
4 . حكم زناى اكراهى
5 . تقصیر قبلى زن در تحقق اكراه
6 . عدم تأثیر رضایت بعدى زن در صدق زناى عنفى
7 . ادعاى اكراه در زنا
8 . عدم تفاوت حكم قتل در زناى به عنف بین مسلمان و غیرمسلمان
9 . پرداخت مهرالمثل در زناى به عنف
10 . شرایط احصان
11 . عدم تحقق احصان با عقد منقطع
12 . موضوعیت داشتن اقاریر اربعه براى اجراى حدّ زنا
13 . عدم نفوذ اقرار تلقینى
14 . تبدیل رجم به نوع دیگرى از قتل
15 . فرار از حفره در مجازات رجم
16 . سقوط حدّ زنا از شخص دیوانه
17 . سقوط حدّ زنا در صورت توافق بر ازدواج
18 . حكم ضغث در سایر مجازاتها
فصل سوم: حدّ لواط و قوّادى
1 . عدم اشتراط احصان در حدّ لواط
2 . عدم حدّ لواط در اشخاص دیوانه
3 . شمول توبه مسقط حدّ لواط به محارم نَسبى
4 . اكراه در قوّادى و محاربه
فصل چهارم: حدّ قذف و مسكر
1 . نحوه اسناد در تحقق حدّ قذف
2 . اقرار به شُرب خمر و ادعاى توبه قبل از اقرار
فصل پنجم: حدّ محاربه
1 . قلمرو محاربه و اِفساد فى الارض در خصوص جرایمى نظیر هواپیما ربایى و...
2 . شمول مجازات نفى بلد در حدّ محارب به زن
3 . تشدید مجازات تبعید به حبس در محلّ تبعید
4 . عدم جواز استفاده از داروهاى مقاوم كننده در مجازات صلب
5 . نقش توبه محارب در سقوط مجازات
فصل ششم: حدّ سرقت
1 . معیار طلا یا نقره مسكوك در نصاب حدّ سرقت
2 . سرقت اطلاعات سرّى كد شده و رمزدار
3 . سرقت از مال مشاع
4 . عدم تحقق اضطرار در باره سارقان معتاد به موادمخدر
5 . لزوم مقاومت در مقابل جانى یا سارق
6 . اختلاف مالباخته و سارق در تعداد اموال ربوده شده
7 . لزوم یا عدم لزوم مطالبه در قطع ید
8 . تعدّد سرقت و مجازات آن
9 . مجازات جایگزین حدّ سرقت
10 . استفاده از داروى بى حس یا بى هوش كننده، هنگام اجراى مجازات
11 . نقش عفو در سرقت حدّى
12 . ملكیت، فروش و پیوند عضو مقطوع در سرقت
فصل هفتم: حدّ ارتداد
1 . تعریف مرتد و قلمرو آن
2 . شرایط اجراى حكم مرتد
3 . توبه مرتد
 بخش سوم: قصاص
فصل اول: تعیین نوع قتل
1 . ارتكاب قتل با فعل مادى
2 . ارتكاب قتل با فعل غیر مادى
3 . خطاى در تطبیق در قتل نفس
4 . شركت و معاونت در قتل
5 . اكراه در قتل
6. ایراد ضرب و جَرْح یا قتل با رضایت مجنّى علیه
فصل دوم: شرایط قصاص
1 . حكم قتل غیر مسلمان توسط مسلمان
2. اسلام آوردن كافر پس از ارتكاب قتل مسلمان
3 . قتل فرزند توسط پدر یا مادر
4 . قتل فرزند نامشروع
5 . قصاص پدر توسط فرزند
6 . قتل كودك نامشروع
7 . سقط و قتل جنین
8. قتل از روى ترحم
9 . قتل در اثر دفاع
10. قتل مهدور الدم
11 . قتل اسیر
12 . قتل در فراش
13 . جهل به حكم در قتل عمدى
14 . اذن حاكم شرع در قصاص
15 . عدم كفایت علم اجمالى نسبت به قاتل
فصل سوم: راههاى ثبوت قتل
مبحث اول: اقرار
مبحث دوم: شهادت
مبحث سوم: قسامه
1. لزوم وجود ظنّ قوى براى اجراى قسامه
2 . قلمرو قسامه
3 . مقدار قَسامه
4 . قسامه در صورت نبودن ولىّ دم
5 . كاربرد قَسامه در اثبات جرم و رفع اتهام
6 . تبرئه متهم در صورت عدم اتیان قَسامه توسط اولیاى دم و عدم ردّ آن به متهم
7 . تساوى زن و مرد در اجراى قسامه
8 . لزوم اتیان قَسامه از روى یقین
9 . لزوم مطالبه از سوى مدّعى در اتیان قَسامه توسط مدّعى علیه
10 . نصاب قَسامه در جنایت بر اطراف
مبحث چهارم: نقش قرعه در تعیین قاتل
مبحث پنجم: اختلاف جانى و ولىّ دم
فصل چهارم: كیفیت استیفاى قصاص
1 . اولیاى دم
2 . حدود اختیارات ولىّ دم
3 . وظیفه قاضى در صورت صغیر یا كافر بودن اولیاى دم یا عدم دسترسى به آنان
4. تساوى زن و مرد در استیفاى قصاص
5. حكم فاضل دیه در قتل چند زن توسط یك مرد
6. انتخاب كننده نوع دیه در فاضل دیه
7 . پرداخت فاضل دیه از بیت المال
8 . ملاك در تداخل قصاص عضو در قصاص نفس
9 . جمع بین قصاص و سایر مجازاتها
10 . نحوه اجراى حكم قصاص
11 . استفاده از داروهاى بى هوش یا بى حس كننده هنگام اجراى مجازات
12 . مدت بقاى حقّ قصاص
13 . تأخیر اولیاى دم در اجراى قصاص
14 . حدود اختیار حاكم شرع در استیفا یا تبدیل قصاص یا عفو
15 . اسقاط حقّ قصاص توسط مجنّى علیه
16 . عفو قاتل هنگام اجراى حكم
17 . تبدیل قصاص نفس به قصاص عضو
18 . خودكشى پس از ارتكاب قتل عمدى
19 . ظهور علایم حیاتى پس از اجراى حكم اعدام یا قصاص
20 . فروش اعضاء قبل از قصاص
21 . كفّاره قتل عمدى
22 . جواز تعزیر قاتل عمدى در صورت عدم قصاص
فصل پنجم: قصاص عضو
1 . لزوم مماثلت در قصاص اطراف
2 . تبعیض در قصاص اطراف
3 . تسرى حكم قصاص دست به سایر اعضاى زوج بدن
4 . عدم سقوط حقّ قصاص در صورت پیوند
5 . حدود اختیارات ولىّ قهرى در صدمات وارده بر صغیر
6 . هزینه درمان پس از اجراى قصاص اطراف یا حد
7 . ملكیت، فروش و پیوند عضو مقطوع در قصاص
8.عدم امكان اجراى قصاص عضوتوسط مجنى علیهوحاضرنشدن متخصصین فن براى اجراى قصاص
 بخش چهارم: دیات
فصل اول: ماهیت دیه و اَرشْ و برخى موارد آنها
1 . ماهیت دیه و برخى موارد آن
2 . ماهیت اَرشْ و برخى موارد آن
فصل دوم: مقدار دیه قتل نفس
مبحث اول: دیه انسان و موضوعیت نداشتن اعیان سته دیات
1 . مقدار دیه انسان
2 . تساوى زن و مرد در دیه و اَرشْ
3 . تساوى دیه مسلمان با غیر مسلمان
4 . موضوعیت نداشتن اعیان ستّه دیات
مبحث دوم: محاسبه دیه و نحوه پرداخت آن
1 . معیار محاسبه براى پرداخت دیه
2 . عدم تداخل دیه كم در دیه زیاد
3 . لزوم جبران خسارات روحى ( غیرجسمى )
4 . لزوم جبران سایر آسیبهاى وارده همراه با ضایعه اصلى
5 . تأثیر درمان و پیوند عضو مقطوع در میزان دیه
6 . حكم اَرشْ زنان در بیش از ثلث دیه
7 . انتخاب كننده نوع دیه
8 . نحوه تقسیم دیه
مبحث سوم: تغلیظ دیه و قلمرو آن
مبحث چهارم: خسارات زاید بر دیه
مبحث پنجم: مهلت پرداخت دیه و اَرشْ
فصل سوم: مسئول پرداخت دیه
1 . مسئول پرداخت دیه در موارد علم اجمالى
2 . مسئولیت جمعى در صورت شركت در ایجاد ضرب و جرح
3 . مسئولیت اشخاص حقوقى در پرداخت دیه
4 . مسئولیت كارفرما در پرداخت دیه
5 . تعریف عاقله و مسؤولیت آن در پرداخت دیه
6 . پرداخت دیه از بیت المال
7 . ضامن بودن صبّى ممیز
8 . اعسار در پرداخت دیه
9 . خوددارى عاقله از پرداخت دیه
10 . جواز حبس شخص ممتنع از پرداخت دیه
11 . حدود اختیارات ولىّ یا قیم در دیه، قصاص و عفو
12 . رضایت مجنّى علیه در عملیات ورزشى ( عوامل موجهه جرم )
13 . عدم تأثیر عفو مجنّى علیه نسبت به ایجاد خسارات جدید بر اثر سرایت
فصل چهارم: موجبات ضمان ( مباشرت ، تسبیب، اجتماع سبب و مباشر یا اجتماع چند سبب )
1 . قتل دیگرى در حال خواب
2 . مسئولیت پزشك در برابر آزمایشهاى پزشكى روى بیمار
3 . اشتراك در جنایت و مسئولیت تناسبى
4 . تسبیب در جنایت
5 . اجتماع سبب و مباشر و یا اجتماع چند سبب
6 . درجه تقصیر یا تأثیر در میزان مسئولیت
فصل پنجم: دیه اعضا، جراحات، لطمات، سقط جنین و جنایت بر مرده
مبحث اول: دیه یا ارش اعضا
1 . دیه مو ( دیه تراشیدن موى سر زن و مرد )
2 . دیه چشم ( اَرشْ به دلیل پارگى قرنیه چشم )
3 . دیه انداختن دندان طفل
4 . دیه بندهاى انگشتان دست و نحوه محاسبه آن
5 . عدم تأثیر میزان كارایى و ارزش عضوى در تعیین دیه انگشتان
6 . دیه و اَرشْ صدمه بر بیضه
7 . نحوه تعیین اَرشْ ازاله بكارت
8 . دیه حسّ بویایى
9 . عدم تفاوت بین اعضاى ظاهرى و باطنى
مبحث دوم: دیه استخوانها
1 . شكستگى استخوان و جدا شدن تكّه اى از آن
2 . دیه شكسته شدن استخوان درشتْ نى و نازكْ نى
3 . شكسته شدن استخوان ساق پا همراه با خونریزى
4 . دیه شكستگى استخوان همراه با نقص عضو
5 . جرح و شكستگى در محلهاى متعدّد
6 . عدم تفاوت بین شكسته شدن ستون فقرات و جدا شدن آنها
7 . دیه یا اَرشْ در استخوان كف دست یا پا
8 . دیه شكسته شدن استخوان كتف و بازو
9 . دیه شكستن استخوان بینى
مبحث سوم: دیه جراحات و لطمات
1 . تفاوت دیه سر و صورت با دیه ضربات وارده با سایر جاهاى بدن
2 . دیه سمحاق
3 . صدمات وارده به زیر چانه و ترقوّه
4 . خسارات حاصله در گوش ، زیر چانه، زیر لب، داخل بینى و دهان
5 . دیه جراحت گردن
6 . دیه جراحتى كه به درون بدن انسان وارد مى شود
7 . دیه تغییر رنگ
8 . اَرشْ نقص زیبایى و تغییر در لحن گفتار
9 . موضوعیت نداشتن شتر و دینار در دیه جراحات
مبحث چهارم: سقط جنین
1 . مقدار دیه سقط جنین
2 . دیه سقط جنین نامشروع
3 . دیه سقط جنین غیرمسلمان
مبحث پنجم: دیه جنایت بر مرده
 بخش پنجم: تعزیرات و مجازاتهاى بازدارنده
تعزیرات و مجازاتهاى بازدارنده
1. ملاك تعزیر توسط حكومت
2. قلمرو تعزیر
3. نوع و مقدار تعزیر
4. روش رسیدگى در جرایم موجب تعزیرات حكومتى
5. مبادله محكومین به حبس بین كشورها
6. معاونت و مشاركت در خودكشى
7. معاونت در جرم
8. عفو در جرایم تعزیراتى
9. تعزیر در جرایم حقّ النّاسى على رغم گذشت شاكى
10. تسرّى قاعده درء و تسرّى عدم قسم در حدّ به تعزیرات
11. شرطیت بلوغ یا تمیز در مسئولیت كیفرى
12. اقدام تأمینى براى جلوگیرى از جرم