بورس به زبان ساده
دسته بندي :
علوم انسانی »
اقتصاد
بورس به زبان ساده
امروزه بحث توسعه صنعتي كشور سبب افزايش واحدهاي توليدي و خدماتي و صنايع مختلف شده است. بسياري از اين شركتها براي تامين مالي طرحها و پروژههاي توسعهاي خود به حضور در بازار سرمايه تمايل دارند، از اين رو افزايش تعداد سهامداران در كشور را شاهديم. سهامداران جديد يا با مراجعه به كارگزاران بورس اوراق بهادار به خريد سهام اقدام ميكنند و يا از طريق اعطاي شركت سهامي به كاركنان، شركتهاي تابعه و گروه تعدادي از سهام شركت را مالك ميشوند.
با توجه به افزايش هر دو گروه از سهامداران مذكور و از سويي تمايل بسياري از مردم براي سرمايهگذاري در بازار سرمايه، آشنايي سهامداران و علاقهمندان به حضور در اين بازار با مفاهيم پايهاي آن ضروري به نظر ميرسد.
در اين تحقيق سعي شده است ضمن بيان تاريخچه مختصري از بورس اوراق بهادار تهران، مفاهيمي از قبيل بازار سرمايه، كارگزاران بورس اوراق بهادار، سبد سهام، زمان خريد و فروش سهام، روشهاي تجزيه و تحليل قيمت سهام و ريسك سهام گردآوري شود.
همچنين در انتهاي پژوهش بعضي از سايتهاي مرتبط با بازار سهام آورده شده است.
تاريخچه بورس اوراق بهادار تهران
بورس اوراق بهادار تهران در سال 1346 تاسيس شد. اين سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعاليت خود را با انجام چند معامله بر روي سهام بانك توسعه صنعتي و معدني آغاز كرد. در پي آن شركت نفت پارس، اوراق قرضه دولتي، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالكيت صنعتي و اوراق قرضه عباسآباد به بورس تهران راه يافتند. اعطاي معافيتهاي مالياتي شركتها و موسسههاي پذيرفته شده در بورس، در ايجاد انگيزه براي عرضه سهام آن نقش مهمي داشته است. طي 11 سال فعاليت بورس تا پيش از انقلاب اسلامي در ايران تعداد شركتها و بانكها و شركتهاي بيمه پذيرفته شده از 6 بنگاه اقتصادي با 2/6 ميليارد ريال سرمايه در سال 1346 به 105 بنگاه با بيش از 230 ميليارد ريال در سال 57 افزايش يافت. همچنين ارزش مبادلات در بورس از 15 ميليون ريال در سال 1346 به بيش از 150 ميليارد ريال سرمايه در سال 1357 افزايش پيدا كرد. در سالهاي پس از انقلاب اسلامي و تا پيش از نخستين برنامه پنج ساله توسعه اقتصادي، دگرگونيهاي چشمگيري در اقتصاد ملي پديد آمد كه بورس اوراق بهادار تهران را نيز دربرگرفت.
نخستين رويداد، تصويب لايحه قانون اداره امور بانكها در تاريخ 17 خرداد 1358 توسط شوراي انقلاب بود كه به موجب آن بانكهاي تجاري و تخصصي كشور در قالب 9 بانك شامل 6 بانك تجاري و 3 بانك تخصصي ادغام و ملي شدند. چندي بعد و در پي آن شركتهاي بيمه نيز در يكديگر ادغام شدند و به مالكيت دولتي درآمدند و همچنين تصويب قانون حفاظت و توسعه صنايع ايران در تيرماه 1358 باعث شد شمار بسياري از بنگاههاي اقتصادي پذيرفته شده در بورس از آن خارج شوند؛ به گونهاي كه تعداد آنها از 105 شركت و موسسه اقتصادي در سال 1357 به 56 شركت در پايان سال 1367 كاهش يافت. به اين ترتيب طي اين سالها بورس و اوراق بهادار دوران فترت خود را آغاز كرد كه تا پايان سال 1367 ادامه يافت.
از سال 1368 در چارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي تجديد فعاليت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمينهاي براي اجراي سياست خصوصيسازي مورد توجه قرار گرفت. در هر حال گرايش سياستگذاريهاي كلان اقتصادي به استفاده از سازوكار بورس، افزايش چشمگير شمار شركتهاي پذيرفته شده و افزايش حجم فعاليت بورس تهران را در برداشت كه بر اين اساس طي سالهاي 1367 تا نيمه اول سال جاري تعداد بنگاههاي اقتصادي پذيرفته شده در بورس تهران از 56 شركت به 325 شركت افزايش يافت. شركتهاي پذيرفته شده و شركتهاي فعال در بورس به دو دسته تقسيم ميشوند:
1- شركتهاي توليدي
2- شركتهاي سرمايهگذاري (واسطههاي مالي)
شركتهاي توليدي معمولاً به توليد كالاي خاصي مبادرت ميورزند و در گروه صنايع فعال در بورس قرار ميگيرند و در سازمان بورس با نام شركت و كد خاص خود، مشخص ميشوند اما شركتهاي سرمايهگذاري شركتهايي هستند كه به عنوان واسطههاي مالي فعاليت ميكنند. اين گونه شركتها يا فعاليت توليدي انجام نميدهند و يا فعاليت آنها به گونهاي است كه با كمكهاي مالي از طريق خريد سهام شركتهاي توليدي و صنعتي و يا مجموعهاي از آنها در توليد و سرمايهگذاري اين شركتها موثرند. بر اين اساس هم اكنون 19 شركت سرمايهگذاري و 297 شركت توليدي در بورس مشغول فعاليت هستند. همچنين زمينههاي لازم براي حضور شركتهاي خدماتي در بورس فراهم شده است .
نقش بازارهاي مالي در اقتصاد چيست؟
نقش و مزيت بازارهاي مالي در اقتصاد را به طور خلاصه ميتوان به صورت زير بيان كرد:
1- كمك به تبديل پساندازها به سرمايه متشكل
2- ايجاد بازاري ثانويه براي مبادله اوراق بهادار
3- تعيين قيمت عادلانه اوراق بهادار براساس مكانيزم عرضه و تقاضاي بازار
4- نقد كردن اوراق بهادار از طريق سهولت در خريد و فروش اوراق
تعريف موسسات و واسطههاي مالي
در بازارها تعدادي اشخاص حقيقي و حقوقي فعاليت ميكنند كه واسطههاي مالي نام دارند. وظيفه واسطهها تسهيل خريد و فروش در بازارهاي مالي است. بانكها، شركتهاي سرمايهگذاري و كارگزاران بورس نمونهاي از اين واسطهها هستند.
موسسات و واسطههاي مالي ميان عرضهكنندگان و تقاضاكنندگان خدمات و محصولات مالي پلي ايجاد ميكنند و به فرايند تبادلات مالي سرعت ميبخشند. در واقع كارگزاران بورس در زمره موسسات و واسطههاي مالي محسوب ميشوند. نقش اساسي موسسات مالي را ميتوان به صورت زير بيان كرد:
1- كمك به يك كاسه كردن پساندازها از طريق جمعآوري وجوه از مردم و تبديل آن به سرمايههاي كلان و سرمايهگذاري در بخشهاي مختلف (كاري كه بانكها به عنوان موسسات مالي ميكنند).
2- كمك به عرضه عمومي اوراق بهادار و قبول پذيره نويسي اين اوراق براي موسسات تجاري (كاري كه برخي از بانكهاي تجاري در ايران انجام ميدهند).
3- ارائه خدمات تخصصي مشاورهاي در زمينه فرصتها و تهديدات سرمايهگذاري به موسسات تجاري (فعاليتي كه برخي از كارگزاران و بعضي از شركتهاي سرمايهگذاري انجام ميدهند).
4- كاهش ريسك با تنوع بخشي (ايجاد پورتفوي) و سرمايهگذاري در زمينههاي متفاوت
5- كمك به خريد و فروش اوراق بهادار و تسهيل فرايند معاملات بازار بورس (كاري كه كارگزاران انجام ميدهند).
از آنجا كه در اين نوشتار سعي در بررسي برخي مفاهيم مربوط به بورس است، در ادامه به تعريف كارگزاران بورس ميپردازيم.