بررسی تاریخ استان فارس

دسته بندي : علوم انسانی » تاریخ و ادبیات
مقدمه:
منطقه فارس از قديمترين مراكز تمدن ايران است، فارس در كتيبه هاي هخامنشي به صورت پارسه و در يوناني پرسيس كه معرب آن فارس است آمده است يونانيان پرسيس را كه تنها نام آن ايالت بوده اشتباها بر تمام ايران اطلاق مي كردند كه تا اين اواخر هم اروپائيان در اين اشتباه باقي مانده بود پارسي ها مردماني آريايي نژاد بودند كه تاريخ آمدنشان به اين سرزمين روشن نيست، همين اندازه از بيانات پادشاهان آشور استنباط مي شود كه پارسيها نيز مانند مادها مدتهاي مديد تحت تسلط آشوريها بودند و در اطراف اروميه يا در كرمانشاهان كنوني سكونت داشته اند.
يعقوب ليث مؤسس سلسله صفاري در سال 2620 ه.ق به فارس لشكر كشيد. پس از تسخير استخر رهسپار شيراز شده بعد از يعقوب برادرش عمرو در سال 268 ه.ق عازم فارس شد و امنيت را در آنجا برقرار كرد بعد از صفاريان فارس به تصرف ديالمه آل بويه در آمد، عضد الدوله با اينكه بغداد را در تصرف داشت مع ذلك پايتخت خود را شيراز قرار داد، به فرمان وي بر روي رود كر سدي بسته شد كه به بند امير معروف است.
در سال 1325 ه.ق (1907 م) قرار داد روس و انگليس مبني بر تقسيم ايران به سه منطقه يعني حوزه نفوذ روس در شمال و مركز و منطقه نفوذ انگليس در جنوب شرقي و منطقه بيطرف در جنوب غربي منعقد گرديد و در سال 1915 ميلادي پس از آنكه روسها تا اصفهان پيش راندند و انگليسها در جنوب قواي امنيه و طرفداران وكلاي مهاجر ايران را مغلوب ساخته بودند، دولتين روس و انگليس قرار داد 1907 را از ميان بردند و به جاي آن قرار داد ديگري كه به قرارداد 1915 معروف شد، بين خود بستند، به اين معني كه منطقه بيطرف را بكلي حذف كردند و قرار بر اين گذاشتند كه روسها تا حدودپانزده هزار متري قزاق تجهيز كنند تا بتوانند حافظ منافع روسها در شمال ايران باشند و همچنين نيرويي به همان اندازه بنام پليس جنوب در فارس، كرمان، يزد، اصفهان تحت عنوان حفظ امنيت راههاي جنوب ايران با هزينه دولت انگلستان به وجود امد.مركز استان فارس شيراز است و شهرستانهاي تابعه آن عبارتند از :كازرون، جهرم، داراب، فيروز آباد، لار، استربان، مرودشت، آباده، اقليد، نيريز ، فسا و ممسني.
شيراز
شهرتان شيراز در فاصله 919 كيلومتري تهران واقع شده، از شمال به آباده از مشرق به فسا و نيريز، اصطهبانات، از جنوب به فيروزآباد و از مغرب به كازرون محدود است.
در بعضي از داستانها بناي شيراز را به شيراز پسر فارس بن طهمورث نسبت مب دهند و همين افسانه ها دال بر قدمت اين شهر است مضافا به اينكه ويرانه هاي تخت جمشيد گواه بر اين مدعاست، شهر شيراز از دوره ساسانيان سابقه دارد ولي شهرت و اعتبار و اهميت آن از دوران اسلام به بعد است. در اواخر خلافت عمر، شهر به تثرف ابوموسي اشعري و عثمان بن ابي العاص درآمد، محمد برادر يا پسر عم حجاج بن يوسف ثقفي والي معروف عراق در سال 64 ه.ق شهر را از نو بنا كرد3. و از اين زمان به بعد روز به روز بر وسعت و اهميت آن اضافه شد تا جايي كه در قرن چهارم هجري وسعت شهر بالغ بر يك فرسخ مربع شد.
نوه عضدالدوله باروتي به طول 12 هزار متر كه داراي 11 يا 12 دروازه بود در اطراف شهر كشيدند و اين بارو توسط محمود شاه در اواسط قرن هشتم4 مرمت شد. در قرن هشتم هجري حمدالله مستوفي از شيراز ديدن كرده و از هفده محله و نه دروازه و از مساجد معروف آن و بيمارستان عضدي و مرقد پسران امام موسي كاظم عليه السلام ياد كرده است.
كريم خان زند شيراز را پايتخت خود قرار داد و به فرمان وي بر گرد شهر باروقي كشيده شد و خندقي هم حفر گرديد، در شهر بناهايي تازه، بازارها و كاخها بنا شد كه از ان جمله خلوتخانه كريم خاني، مسجد، بازار و حمام وكيل را مي توان نام برد.
آرامگاه دو شاعر بزرگ ايران، سعدي و حافط در اين شهر است و مقبره خواجو در كنار دروازه شهر جاي دارد. آثار و ابنيه بسيار از ادوار مختلف در شيراز به يادگار مانده كه مهمترين و معروفترين آنها عبارتند از:
تل باكون كه در نزديكي تخت جمسيد واقع شده و متعلق به دوران قبل از تاريخ است و ويرانه هاي شهر استخر قديم واقع در جلگه مرودشت، در اطراف اين محل آثاري از دوره هخامنشي و از دوران اسلامي ديده مي شود و بند امير واقع در جنوب شرقي مرودشت كه در اين محل پل تاريخي و بند عظيمي بر روي رودخانه كر ساخته شده، متعلق به نيمه اول قرن چهارم هجري و از آثار عضد الدوله ديلمي و پاسارگاد واقع در دشت مرغاب كه مشتمل استبر آثار اوليه دوران هخامنشي تخت جمشيدواقع در 57كيلومتري شيراز به استناد مفاد كتيبه اي كه بر روي سنگ نقد شده اين آثار از زمان داريوش اول شروع شده به داريوش سوم ختم شده. يعني در فاصله يكصد و پنجاه سال ساخته شده و قصر ابو نصر پايتخت سليمان واقع در 6 كيلومتري مشرق شيراز متعلق به دوران هخامنشي و نقش رستم واقه در كوهستان حاجي آباد مشتمل است.