گوشه اي ازتاريخ شكل گيري تهران قديم

دسته بندي : علوم انسانی » تاریخ و ادبیات
فهرست مطالب
1- معني تهران
2- سقطوري ورونق تهران
3- شاه طهماسب عامل شهرت تهران
4- حدومرز تهران با برج وبارو
5- چهاردروازه تهران
6- تهران پايتخت مي شود
7- علل انتخاب تهران به عنوان پايتخت
8- مدارس قديمي تهران تا پايان دوره محمد علي شاه قاجار
9- مدارسي كه درعهد قاجار وپيش ازناصر الدين شاه ساخته شد .
10- بقاع متبركه وامامزاده ها ده تهران قديم .
11- بقعه سيد اسماعيل (ع)
12- بقه سيد امام زاده يحيي (ع)
13- بقعه امام زاده زيد (ع)
14- بقعه سيد ناصر الدين (سيد سفرالدين )
15- بقعه سيد ولي
16- بقعه امامزاده سيد اسحاق
17- امامزاده ابراهيم
18- بقعه چهل تن
19- زيارتگاه پير عطار
20- بقعه كوچك هفت دختران
21- بناهاي معروف دوره ناصري پس ازتوسعه شهر تهران
22- ساختمان شمسي العماره
23- ساعت شمس العماره
24- باغ ايخلخاني
25- باغ فردوس
26- عشرت آباد
27- ارغونيه يا داوديه
28- الهيه ، خور آذين ، خلازير
29- حمام هاي تهران
30- گورستان هاي تهران
31- نتيجه گيري

مقدمه
گاهي دانش آموزان ودوستان درمورد تهران قديم سوالاتي مي كنند كه يا تحقيق وتامل مي توان به سوالات آنها كامل تر پاسخ داد لذا اينكه تهران چگونه ازديلمي كوچك ومردماني اندك با خانه هاي زيرزميني تبديل به شهري بي سروبن شده با آسمان خراش ها وبرج هاي بلند وميليون ها نفرمردمي كه ازبام تا شام درتلاش هستند ؟
وقتي به دنبال جواب سوالات به كتاب مراجعه كنيم مي بينيم كه براي پاسخ به اين سوالات كتاب هاي فراواني دررابطه با تهران قديم ازبنا هاي تاريخي ونحوه شكل گيري آن تا خصوصيات اقليمي وسياسي واقتصادي و.... به دست نويسندگان بزرگ ايراني وخارجي به رشته تحرير درآمده است . واكنون اين تحقيق مختصر وفشرده شايد بتواند درمورد چگونگي شكل گيري تهران ومجموعه اي ازبناها واماكن متبركه وقديمي اين شهر بزرگ پاسخگو باشد . انشا ءا....
معني تهران
درريشه شناسي عاميانه نام واژه تهران را به دوبخش ته + ران تجزيه كرده اند وآن را به معني فردي كه حيوانات يا افراد ديگر راپيش مي راند ويا دراعماق ( زيرزمين ) خانه داشته اند البته اين معني نيز برپايه نوشته هاي ياقوت حموي درمعجم البلدان وزكريا قزويشي درآثار البلاد واخيار العباد است كه مي گويند :
« تهراني ها درخانه هاي زيرزميني زندگي مي كنند »
ازسوي ديگر برخي ازپژوهشگران دو واژه تهران وشميران را برابر هم گذاشته اند وتهران را مكان مسطح ياد ازمشت وشميران را مكان كه حد آن بركه يا مخزن آب وجود دارد معنا كرده اند به اين ترتيب كه ( شمي ) به معني مكان آبدار و(به ) به معني مكان مسطح يا دشت يا (ران ) پيوند مكاني تركيب شده اندو دو واژه شميران وتهران را ساخته اند برينلو كه شمي يا نه با پسوند ران تركيب مي شود .
احمد كسروي نيز تهران را جايگاه گرم وشميران را جايگاه سرد معنا كرده است يا اينهمه تاكنون اين نظرجامعيت وقطعيت نهايي يافته وپاره اي ازصاحب نظران با آن موافق نيستند به سخن ديگرتا امروز معناي علمي ودقيق كلمه تهران كد مورد تاييد همه پژوهندگان مشخص نشده است .
سقوط ري ورونق تهران
شهرري پيش ازيورش مغول نيز كما بيش رو به و ايراني داشت زيرا بنا برشواهد تاريخي جنگ هاي مداوم ميان گروههاي مذهبي ري خود درويراني اين شهردخيل بوده است .
زكريا قزوني مي گويد : دراهل ري بعضي شافعيه اند وبعضي حنفيه ... وتعصب بين الرفين بسيار است .
تا آنكه اكثر اوقات به كارزار مي انجامد وهمه وقت ظفر شافعيه را باشد با وجود قلت انها وغالب عادات براهل ري قتل وسقك است .
پس ازمغولان ري ويرانه با يورش تاتار به سردگردگي تيمورلنگ مواجه شد وآنچه كه برجاي مانده بود نابود شد وشهر يكسره تبديل به ويرانه گرديد ازاين رو شايد بتوان چنين گفت كه جمع كثيري ازمردم ري به ديه تهران گريختند ودرآنجا سكونت گزيدند وهمين باعث اعتبار شد واين آبادي را ازصورت ديلمي كوچك درآورد .
شاه تهماسب عامل شهرت تهران
پس ازويراني كامل ري براعتبار وتوسعه تهران افزوده شد واين آبادي ازصورت ديلمي كوچك بيرون آمد وشمار بسياري ازمردمان ساكن ري به تهران كوچ كردند ولي شهرت واقعي تهران مربوط به صد سال پس ازتيمور لنگ يعني دوره شاه تهماسب صفوي پسر شاه اسماعيل دومين پادشاه سلسله صفويه است .