دانلود دانلود تحقیق درباره ی معماری مساجد دوره ی صفویه

دسته بندي : علوم انسانی » تاریخ و ادبیات
بخشی از متن اصلی :

مقدمه:

اسلام نقش مؤثری در تکامل و توسعۀ اغلب هنرها در ادوار مختلف به ویژه در عهد صفویه داشته است. در دوران صفویه هنرهای معماری، نقاشی، خط، تذهیب، قالی‌بافی، پارچه‌بافی، کاشی‌سازی و.. به اوج تکامل خود رسیدند که نظیر آن در ادوار گذشته و بعد كمتر دیده می‌شود.[1]


فعالیت وسیع معماری دورۀ صفوی از زمان شاه عباس آغاز شد. در این دوره نه تنها در اصفهان، بلکه در شیراز، اردبیل، مشهد، تبریز و دیگر شهرهای ایران بناهای مختلف احداث شدند.[2] دست راست شاه عباس در عملی ساختن این طرح معماری بلندپروازنه، مردی بود به راستی برجسته: شیخ بهاءالدین محمد عاملی (شیخ بهایی)؛ او به عنوان عالم الهی عالی‌قدر، فیلسوف، مفسر قرآن، فقیه، منجم، معلم، شاعر، مهندس چکیدۀ جامعۀ صفوی عصر شاه عباس کبیر بود.[3]


در عهد صفوی سبک معماری قدیم ایران تجدید شد و در طرح بناها، شکل و مصالح بناها جای خود را باز کرد. اغلب بناهای دورۀ صفوی مانند مساجد، مدارس و کاروان‌سراها به شکل چهار ایوانی بنا شد. استفاده از کاشی معرق و هفت رنگ برای تزیینات، رونق فراوان یافت. به طوری ‌که ساختمان‌های مذهبی این دوره از گنبد، ایوان، طاق‌نما، سر در ورودی و حتی مناره‌ها، با کاشی آراسته شد. خطاطی و خوشنویسی روی کاشی نیز در آرایش بناهای مذهبی عمومیت یافت و بناهای متعددی با خطوط ثلث، نسخ، نستعلیق و خطوط دیگر تزیین شدند.[4]


در ضمن از آن‌جایی که مساجد مهم‌ترین بناهای اسلامی هستند، می‌توان گفت هنر اسلامی در حقیقت در مساجد پدید آمد و این اماکن را می‌توان مهم‌ترین جایگاه تجلی معماری و هنر اسلامی به صورت توامان دانست.[5]

رنگ در مسجد:

از دیدگاه روان‌شناسی چهار رنگ آبی، سبز، سرخ و زرد نمایانگر نیازهای اساسی انسان و روان او هستند. نیاز به عشق و محبت، نیاز به خودنمایی، نیاز به عمل و موفقیت و نیاز به جست‌وجوی آینده و رسیدن به آرزوها، همگی اهمیت خاص روانی دارند. این روان‌شناسی رنگ هنگامی که در مکانی و در هنری دینی به کار می‌رود، نمادگرایی بیشتری می‌یابد.

اسلام در هنر راه خلاقیت را باز گذاشته و با وجود محدودیت‌هایی که داشته، سعی کرده انسان را در قید و بند مادیات نگه ندارد. هنر اسلامی، دارای عنصری است که در ورای زمان و مکان می‌گنجد و آن اصل اول دین اسلام است. پس هنر اسلامی از راه تمثیل و نماد وارد عرصۀ هنر می‌شود و هدف آن، یاری انسان برای شناخت اصل خویش است.[30]

رنگ در اسلام پرمایه و غنی از فحوای عمیق باطنی و تمثیلی یا قدسی و معنوی است. به همین دلیل، رنگ در معماری اسلامی با هستی‌شناسی وحیانی کلام قرآن و تمثیل‌های آن درهم تنیده است. روحانیت و قداست و الوهیت رنگ‌ها در هستی‌شناسی اسلامی با روح گرافیک و ذائقۀ زیبایی‌شناختی ظرافت و صور پر لطف، قرابت و مناسبت بنیادین دارد.[31] رنگ‌هایی که در این میان بیش از بقیه در معماری مساجد استفاده شده‌اند (سفید، آبی، قرمز، زرد و سبز) رنگ‌هایی هستند که بیشترین تأثیر را دارند.