بارداری و زایمان

دسته بندي : علوم پزشکی » پزشکی
بارداري
حاملگي با ترکيب سلول جنسي فرد وزن شروع مي شود . عموم مردم مدت حاملگي را به ماه حساب کرده وآن را 9ماه مي دانند ولي پزشکان،ماماها و سايرکارکنان بهداشتي اين مدت را به هفته بيان مي کنند.مدت يک بارداري طبيعي حدود 38 هفته از زمان شروع حاملگي تا تولد نوزاد است.
ازآنجايي که اغلب خانم ها اززمان عمل لقاح وشروع بارداري خود آگاهي ندارند ولي تاريخ آخرين خونريزی ماهانه(قاعدگي)خودرا به ياد مي آورند لذا پزشکان براي تعيين مدت حاملگي وزمان زايمان ، تاريخ آخرين خونريزی ماهانه مبداء قرار داده وبه طور قرار دادي حاملگي را از اولين روز آخرين قاعدگي زن در نظر مي گيرند ، يعنی زماني که خانم واقعا حامله نيست .بر اين اساس چون لقاح معمولا زماني اتفاق ميافتد که دو هفته از قاعدگي زن گذشته باشد بنابرين دو هفته به 38 هفته اضافه شده وحاملگی به مدت 40هفته از شروع آخرين دوره خونريزی ماهانه خانم محاسبه مي شود
شما ميتوانيد برای تعيين تقريبی زمان تولد فرزندتان از محاسبه زير استفاده کنيد
ابتدا اولين روز آخرين قاعدگي خودرا يادداشت کنيد
روز.../ماه../سال..
هفت روز به آن اضافه و3ماه ازآن کم کنيدحال اگر به اين تاريخ اضافه نماييد تاريخ زايمان شما به دست می آيد
.روز../ماه../سال..

فراموش نکنيد که تاريخ فوق قطعی نيست وانجام زايمان از سه هفته قبل از اين تاريخ طبيعی است. در صورتي که زايمان درزمان تعيين شده،انجام نشود جهت ادامه يا ختم حاملگي بايد با پزشک يا مامامشورت شود.
تمامي دوران حاملگي از ابتدا تا پايان آن مهم است ، زيرا در هر مرحله از اين دوران در بدن مادر وجنين تغييرات خاصي ايجاد مي شود ،در هرمرحله احتمال بروز مشکلات،ناراحتي ها وخطرات خاصي وجود داردودر هر مرحله بايد مراقبتهاي مشخصي از خانم باردار به عمل آيد. .با مراقبتهاي دوران بارداري و پس از زايمان ، مي توان خطرات وبيماری هائي که سلامت مادروجنين را تهد يد مي کند به موقع تشخيص داده و درمان مناسب برای رفع آنها انجام داد بعضی بيماري هاچنانچه درطول بارداري تشخيص داده نشوديا اگر ديرمشخص شود،ممکن است عوارض جدي و حتي دائمي براي مادر يا جنين ايجادکند.پس به محض شک به حاملگي به کارکنان بهداشتي اعم از پزشک يا ماما مراجعه کنيد.اين افراد بعد از معاينه ،ما را نسبت به وضعيت سلامتي خود وجنين آگاه کرده و تاريخ مراجعه بعدي شما را براي مراقبت تعيين مي کنند .

سه تا شش بار با نظر پزشک ياماما
هر 15 روزي يکبار
هفته اي يکبار
در اين ملاقات ها متناسب با سن بارداري ،مراقبت هاي زير از خانم باردار به عمل می آيد :
-تشکيل پرونده و معاينه کامل خانم باردار از جمله معاينه قلب و ريه
-اندازه گيري و کنترل منظم وزن و فشار خون
-اندازه گيری ارتفاع رحم و تعيين ميزان رشد جنين
-تعيين وضعيت قرار گرفتن جنين در رحم در هفته هاي آخر بارداري
-بررسي وجود علائم خطر در مادر
-گوش دادن به صداي قلب جنين
-انجام آزمايشهاي مورد نياز در بارداري
-معاينه دهان و دندان و ساير معاينات مورد نياز
-تزريق واکسن کزاز وديفتری با در نظر گرفتن سابقه واکسيناسيون مادر
-آموزش نکات بهداشتي در مورد تغذيه،استراحت،بهداشت فردي،علائم خطر و...
تغييرات بدن مادردر بارداري:
با توجه به اينکه افراد خصوصيات جسمي ورواني متفاوتي دارند، تغييرات ناشي از بارداري نيز درخانمها فرق مي کند.
مهمترين اين تغييرات عبارتند از :
رحم و افزايش وزن مادر:
رحم که يک کيسه عضلاني ودر حالت عادي به شکل يک گلابي است. در حاملگي با رشد جنين به تدريج بزرگتر مي شود تا حدي که جنين، جفت و کيسه آب را در خود جاي ميدهد . پايان سه ماهه ي اول بارداري ، وبه اندازه اي بزرگ است که درمعاينه توسط ماما يا پزشک، لبه آن در پايين شکم لمس مي شود.در اين مدت وزن برخي ازخانمها ممکن است به علت تهوع واستفراغ شديد اضافه نشده ، حتي کاهش هم داشته باشد که بعدها با تغذيه مناسب جبران مي شود به تدريج در سه ماهه دوم با پيشرفت بارداري و بزرگ شدن رحم حاملگي براي اطرافيان نيز نمايان مي شود . در اواخر اين دوره رحم به قدري بزرگ است که قسمت فوقاني آن را ميتوان در بالاي ناف حس کرد. وزن اغلب خانمها در سه ماهه ي دوم 4-5 کيلوگرم و در سه ماهه ي سوم 5-6 کيلوگرم (حدود 500 گرم در هفته) اضافه مي شود. در پايان حاملگي به طور متوسط مادر حدود 9-13 کيلوگرم اضافه وزن خواهد داشت.
پستان ها: در بارداري ،پستان ها به تدريج بزرگ و دردناک شده ، برآمدگي هاي کوچک اطراف نوک پستان ها برجسته و هاله اطراف آن تيره رنگ مي شود وبا رشد غدد شيري ، پستان ها براي شيردهي آماده مي شود از ماه پنجم به بعد ممکن است مايع زرد و شفافي از پستان خانم باردار ترشح شود. در اين مورد بايد فقط با آب ولرم نوک پستان ها را شستشو داد.
خلق و خوي:در اوايل دوران بارداري همراه با شروع تغييرات ناشي از حاملگي ، معمولا تغييراتي در خلق و خوي و احساسات برخي از خانم ها ديده مي شود که امر طبيعي است ،سه ماهه دوم که بدن مادر به تغييرات ايجاد شده عادت مي کند، حالت تهوع صبحگاهي وويار از بين رفته و مادر در وضعيت متعادلي قرار مي گيرد.از آنجايي که حرکات جنين نيز از سه ماهه ي دوم( حدود ماه پنجم)احساس مي شود اين دوره لذت بخش ترين مرحله حاملگي براي مادر است.
در اواخر حاملگي مادر معمولا بي حوصله و عجول است وزن و شوهر،هر دودر مورد زايمان و سلامت نوزاد نگران هستند.در اين دوره پدرو مادرمي توانند با متوجه کردن افکار خود به تهيه مقدمات تولد نوزاد اين نگراني ها را کاهش دهند.
پوست : در حاملگي خطوط تيره رنگي روي شکم خصوصا از ناحيه ناف به طرف پائين و ترک هائي در پوست شکم وگاهي پستان و ران ها ظاهر مي شود که به علت تغييرات هورموني در بارداري بوده وطبيعي است . چرب نگه داشتن اين نواحي تا حدي اززياد شدن ترکهاي حاملگي جلوگيري مي کند . همچنين در صورت برخي خانمها، لکه هاي قهوه اي رنگ نامنظم ظاهر مي شود که آن را ماسک حاملگي مي گويند . معمولا بعد از زايمان اين لکه ها ناپديد يا بسيار کم رنگ مي شود .
ناراحتي هاي شايع در بارداري:
تهوع همراه با استفراغ يا بدون آن: اين حالت بخصوص به هنگام صبح، يکي از اولين نشانه هاي حاملگي واز عوارض شايع اين دوران است که اغلب در اواخر ماه سوم خود به خود بهبود مي يابد . براي مقابله با اين ناراحتي خوردن يک تکه نان برشته يا بيسکويت قبل از برخاستن از رختخواب ، مصرف غذا به مقدار کمتر ولي در دفعات بيشتر در طول روز ، خودداري از مصرف غذاهاي نفاخ،چرب و پرادويه توصيه مي شود. در صورت داشتن استفراغ هاي شديد ، مکرر و به دفعات زياد به کارکنان بهداشتي مراجعه شود.
تکررادرار: در ابتداي بارداري معمولا به علت بزرگ شدن رحم وفشار آن بر روي مثانه دفعات ادرار کردن بيشتر مي شود.بعدها ممکن است به علت تغيير وضع رحم وخارج شدن آن از لگن، فشار آن بر مثانه کمتر شدو اين حالت از بين برود. ولي در اواخر حاملگي با پايين آمدن سر جنين به داخل لگن وفشار ناشي ازآن دوباره تکرر ادرار ديده مي شود.
توصيه مي شود خانم باردار از مصرف مايعات قبل از خواب خوداري کند. ضمنا هرگز ادرار خودرا نگه ندارد زيرا اين کار باعث مشکلات ادراري مي شود.در صورتي که تکرر ادرارهمراه با سوزش و درد زير شکم باشد نشانه عفونت ادراري است وبايد با کارکنان بهداشتي درماني مشورت شود.
خستگي وخواب آلودگي: در اوايل حاملگي بيشتر زنان احساس خستگي و خواب آلودگي مي کنند.معمولا اين حالت بعداز ماه چهارم بارداري بر طرف مي شود. استراحت بيشتر و تغذيه صحيح در اين مواقع لازم است.
يبوست: بسياري از خانمها که در حالت عادی اجابت مزاج طبيعي دارند ممکن است به علت تغييرات هورمورني و کند شدن حرکات روده ها وکاهش فعاليت جسماني در حاملگي دچار يبوست شوند.مصرف زياد مايعات درطول روز(حدود 6ليوان درروز)،استفاده از ميوه وسبزيجات تازه،مصرف غذاهاي حاوي فيبر زياد مثل نان سبوس دار وعادت به اجابت مزاج در ساعات معيني از روز درجلوگيري از اين حالات موثر است. مصرف ملين در حاملگي توصيه نمي شود،به جز مواردي که پزشک يا ماما تجويز مي کند.
تنگي نفس: به علت بزرگ شدن رحم وافزايش فشار آن به قسمت پايين ريه ها ونيز اثرات هورمون هاي مربوط به بارداري ، ممکن است مختصري احساس تنگي نفس و تند شدن تنفس ايجاد شود. گذاشتن چند بالش زير سروشانه ها و قرار گرفتن به حالت نيمه نشسته و اجتناب از پرخوری در کاهش تنگي نفس به هنگام خوابيدن کمک مي کند . در صورت پيشرفت اين حالت حتما بايد با پزشک يا ماما مشورت شود.در ماه آخر بارداري ، زماني که سر جنين در داخل لگن قرار مي گيرد ، نفس کشيدن براي مادر راحت تر مي شود.
زياد شدن ترشحات مهبل (واژن ):درطول حاملگي ترشحات واژن افزايش مي يابد که اين ترشحات سفيد رنگ يابي رنگ ، غليظ وبد بو است. در اين موارد لازم است ناحيه تناسلي خشک نگه داشته شده و بهداشت رعايت شود. در صورتي که رنگ ترشحات زرد يا مايل به سبز شده با خارش ، سوزش ويا بوی بد همراه باشد بايد به پزشک يا ماما مراجعه شود.

گرفتگي عضلات پا : ازنيمه بارداري به علت بزرگي رحم وفشار روي اعصاب، گرفتگي عضلات پاها شايع است . گرم نگه داشتن و ماساژ عضلات ، باعث کم شدن گرفتگي عضلات و کاهش درد مي شود . چنانچه با اين اقدامات گرفتگي عضلات رفع نشد، ممکن است علت آن ، اختلال کلسيم باشد . در اين صورت بهتر است با پزشک مشورت شود.
کمر دردو پشت درد : در برخي خانم ها بزرگ شدن رحم باعث انحراف مهره هاي کمر ، به سمت جلو شده ودرد پشت وکمر ايجاد مي کند .استراحت و پوشيدن کفش پاشنه کوتاه ، استفاده از کمربند مخصوص حاملگي ، انجام حرکات ورزشي مناسب و گرم نگه داشتن اين قسمت ها در کاهش درد موثر است .توصيه مي شود اين مادران بر روی تشک سفت بخوابند .
واريس: در حاملگي گاهي به علت افزايش وزن بدن، سنگيني رحم و فشار آن به رگهاي بزرگ در لگن و سياه رگهاي پشت ران و ساق پا ، جريان خون مختل شده وواريس ايجاد مي شود . در اين حالت عروق پا متورم و دردناک است. درد و ناراحتي ناشي از واريس را مي توان با استراحت و نگه داشتن پاها (ساق وران) در سطحي بالاتر از سطح بدن ،کم کرد. مادر بايد دراز کشيده و پاهاي خود را روي صندلي يا چند بالش قرار دهد وازايستادن يا نشستن به مدت طولاني خودداري کند. پوشيدن جورابهاي مخصوص با مشورت پزشک ياماما نيزدر اين موارد توصيه مي شود.
درد کشاله ران: با بزرگ شدن رحم ممکن است خانم باردار، دردهاي مبهمي را در کشاله ران احساس کند . اغلب اين درد ها با استراحت رفع مي شود . اگر اين گونه دردها مداوم شود بايد به پزشک يا ساير کارکنان بهداشتي مراجعه شود.
بي خوابي: با افزايش ماههاي حاملگي به علت بزرگ شدن شکم ،حرکات جنين،درد پشت،کمردرد و تنگي نفس به تدريج خوابيدن براي مادر مشکل مي شود .نوشيدن طک لطوان شير گرم قبل از رفتن به بستر، گذاشتن کيسه آب گرم برروی پاها ، چند دقيقه قدم زدن در هواي آزاد ، حمام کردن با آب گرم و نخوردن غذاهاي سنگين در رفع بي خوابي موثراست .ضمنا بزرگي شکم و فشار رحم به رگهاي خوني که از پشت آن رد مي شود باعث اختلال در رسيدن خون به جنين وبعضي اندامهاي زن باردار بايد درماههاي آخر از خوابيدن به پشت خودداري کند.
در اين تصوير بهترين وضعيت خوابيدن براي زنان باردارمشاهده مي شود: