نحوه پيشگيري از حوادث و رعايت نكات ايمني و بهداشت محيط كار

دسته بندي : علوم پزشکی » بهداشت عمومی
حوادث شغلي، علل بروز آنها و بهداشت محيط كار:
حادثه ناشي از كار: در منابع آموزشي بهداشت، حادثه به معناي رويداد، واقعه و يا پيش آمد ناخواسته و عموماً نامطلوب عنوان شده كه ممكن است خسارات مالي و يا جاني در بر داشته باشد. همچنين بنا بر عقيده صاحبنظران، حادثه، اتفاقي است پيش بيني نشده و ناگهاني كه بدون مداخله خود شخص، بر اثر نيروي خارجي بوجود مي آيد و يا به عبارتي پديده هايي كه انسان را ناخواسته از مسير زندگي طبيعي منحرف سازد و براي او ايجاد ناراحتي جسمي و رواني و يا خسارت مالي مي نمايد حادثه ناميده مي شود.
به همين ترتيب، برخي تعاريف رايج از مفهوم حادثه، در علم بهداشت به شرح زير مطرح مي باشند و بر اين اساس حادثه عبارتست از:
- ضعف در جوابگويي وفرار از حالات مخصوص (ديدگاه ل. ديويس)
- يك اتفاق پيش بيني نشده و خارج از انتظار كه سبب صدمه و آسيب گردد.
- حوادث ناشي از كار عبارت از حوادثي مي باشد كه حين انجام وظيفه و به سبب آن براي بيمه شده اتفاق مي افتد. اين وضعيت (حين انجام كار) مشتمل بر تمام موارد حضور بيمه شده در محيط كار و محوطه آن بوده و يا در شرايطي كه به دستور كارفرما در خارج از محيط كارگاه مأمور انجام كاري مي شود. اوقات رفت و آمد بيمه شده به محيط كار يا بالعكس نيز مربوط به اين ضابطه هستند.
همچنين، حوادثي كه حين اقدام براي نجات ساير بيمه شدگان آسيب ديده و مساعدت به آنان اتفاق مي افتد، حادثه ناشي از كار تلقي مي گردد.
آسيبها و حوادث ناشي از كار ممكن است 1- آسيب هاي جاني 2- آسيب هاي اجتماعي 3- خسارات اقتصادي باشند.
1- آسيب هاي جاني: هرگونه حادثه ناشي از كار، حتي در ابعاد ضعيف آن، مي تواند سبب درد و ناراحتي در خود فرد و اطرافيان و نزديكان وي شود. و در صورتيكه حادثه شديد باشد، ميزان آسيب ديدگي انسان بيشتر شده و موارد مرگ و از كار افتادگي پيش مي آيد.
2- آسيب هاي اجتماعي: از آنجا كه پيشرفت و ترقي هر اجتماعي بستگي به نيروي كار افراد جامعه دارد، لذا محصول كار هر كارگر نه تنها مايه امرار معاش زندگي خود و خانواده اوست بلكه سرمايه و پشتوانه اقتصاد يك جامعه نيز مي باشد. با توجه به رقم قابل توجه درصد افراد فعال و يا در سنين كار به ويژه در كشور جوان ايران، اهميت اين مسئله و گستردگي پيامدهاي اجتماعي آن مشخص مي شود.
3- خسارات اقتصادي: حوادث به هر صورت در هر ابعادي باشد، به تناسب آن زيان و خسارات اقتصادي براي افراد دخيل (كارگر و كارفرما) و در ديد كلان نگر سطوح كلي جامعه به بار مي آورد اين ضررها مي تواند به صورت مستقيم و يا غيرمستقيم ايجاد شود. ضررهاي مالي و اقتصادي ناشي از وقفه كار به علت حادثه، هزينه هاي درماني و نيز خسارات پرداختي در مورد از كار افتادگي كارگر حادثه ديده (موقت، دايم، فوت) از جمله زيانهاي مستقيم و زيانهاي ناشي از وقفه در كار ساير كارگران، به علت كمك به فرد مصدوم، بحث و گفتگو در مورد علت وقوع حادثه، به هم ريختن نظام كار پس از انتقال كارگر به بيمارستان تا موقع گماشتن فرد مناسب براي انجام امور و خسارات وارده به ماشين آلات و... در قالب زيانهاي اقتصادي غيرمستقيم ناشي از حوادث شغلي مطرح مي باشند.
علل بروز حوادث شغلي
اصولاً عوامل و مسائل مختلفي در ابعاد انساني، تجهيزاتي و شرايط محيطي و انجام كار به تنهايي يا به همراه ساير عوامل در بروز حوادث در محيطهاي كارگاهي و صنعتي مؤثر مي باشد. اين عوامل در دو دسته كلي علل مستقيم و غيرمستقيم مطرح مي شوند.
1- علل مستقيم:
علل مستقيم، مشتمل بر عواملي است كه در بوجود آمدن حادثه واجد سهم اصلي مي باشد. برخي از رايج ترين اين علل بدين شرح هستند:
جابه جا كردن كالا، كار با ماشين آلات، سقوط اشياء، افتادن كارگر از ارتفاع، پرتاب ابزار و وسايل كار در كارگاه، افتادن به علت ليز خوردن، برخورد با مانع، سوختگي و نيز تصادف با وسايط نقليه در محيطهاي كارگاه و هنگام رفت و برگشت به محل كار.
2- علل غيرمستقيم:
اين علل در شرايط وجود علت يا علل مستقيم بروز حوادث، احتمال و يا شدت آنرا فزوني مي دهند. اين عوامل شامل تمام عواملي است كه باعث خستگي، نارضايتي و ناراحتي كارگر مي شوند.
مهمترين اين عوامل عبارتند از:
نور نامناسب، صداي بيش از حد، تهويه نامناسب، استاندارد نبودن ميزان درجه حرارت محيط كار، طولاني بودن ساعات كار، سرعت بيش از حد توليد، مشكلات خانوادگي، روابط نامتناسب كارگران به ويژه با كارفرما يا سرپرست كارگاه.
در سالهاي اخير بررسي آمار حوادث و تجزيه و تحليل چگونگي بروز عمده آن، نتايج راهبردي ديگري را به همراه داشته است كه اهم آن به شرح زير است:
1- ميزان بروز و شدت حوادث شغلي در جوانان و به ويژه ميانسالان، به دليل عهده دار بودن مشاغل سنگين و پرمخاطره بيشتر از ساير گروههاي سني در كار مي باشد.
2- به همين ترتيب اين وضعيت در مردان حادتر از زنان مي باشد.
3- ميزان بروز و شدت در مشاغل مختلف، تفاوت دارد.
4- ميزان حوادث در كارگران بي تجربه بيشتر است.
5- اعضاي حركتي فوقاني، اعضاي حركتي تحتاني، چشم، سرو گردن، شكم و نهايتاً ساير قسمتهاي بدن واجد بيشترين توزيع فراواني آسيب پذيري مي باشند.
6- عموماً ميزان بروز حوادث در برخي روزهاي هفته (اول و آخر) داراي آمار بيشتري است.
به طور كلي، حادثه يك مسئله انساني بوده و افراد نه تنها در بروز آن، بلكه در پذيرش و در معرض قرارگيري نقش قابل بررسي دارند. در وابع عامل انساني يكي از اصلي ترين و مستمرترين علل وقوع حوادث بوده و عوامل متعددي نظير عدم تطابق قواي بدني، رعايت نكردن اصول ايمني كار با دستگاه ها و بهداشت محيط كار، عدم وجود نظم و رعايت ضوابط كار در محيطهاي كارگاهي، عوامل عميق عاطفي، بيماري، مشكلات روحي و رواني نيز در آن موثر مي باشند.
بهداشت محيط كار: