گسترش متدولوژی افزایش ایمنی جاده ها با رویکرد آموزش و اجرای قوانین

دسته بندي : فنی و مهندسی » عمران
چکیده:
يافته‌هاي مطالعه نشان مي‌دهد براي جلوگيري ازحوادث ترافيكي، مهارتخلف يك اصل اساسي درقوانين عبورومرورمحسوب مي شود. درميان همه عوامل مؤثردركاهش تخلفات ترافيكي، قوانين محكم وبازدارنده به همراه آموزش ترافيك به استفاده كنندگان راه نقش بسيارمثبت ومؤثري در ايمني راه دارد.
در حال حاضر كشورهاي پيشرفته بنا بر توصيه سازمان بهداشت جهاني در سياست ايمني راه تجديد نظر كرده و براي علوم رفتاري حداقل به همان اندازه علوم مربوط به راه و وسيله‌نقليه اهميت قائل شده‌اند. اين امر باعث گرديده كه آموزش و اجراي قوانين در رأس سياست جديد ايمني راه‌ها قرارگيرد. بررسي‌هاي انجام گرفته نشان مي‌دهد كه آموزش ايمني تنها مختص گروه خاص نظير رانندگان يا كودكان نمي‌باشد بلكه هر فرد يا افرادي، بخش يا ارگاني كه به نوعي با ايمني جاده‌ها در ارتباط است را شامل مي‌شود. متدولوژي ارايه شده در اين پژوهش آموزش ايمني راه را در دو سطح استفاده‌كنندگان از راه و مسؤلين و متخصصين در نظر گرفته است كه در هر سطح روشهاي و محتواي آموزش متفاوت مي‌باشد.
مقدمه
ايمني عبورومرور يكي ازاصول اساسي برنامه ريزي حمل ونقل است كه با گسترش فن آوري وتوسعه شهرها، نيازبه توجه ودقت نظر بيشتري يافته است. دركشورهاي توسعه يافته، همگام با توسعه ساير بخشها، موضوع ايمن سازي عبورومرورمورد توجه قرارگرفته و با انجام مطالعات واتخاذ تدابيرلازم، سعي شده است كه حوادث رانندگي وپيامدهاي ناشي ازآن تا حد امكان كاهش يابد. وليكن متأسفانه دراكثركشورهاي در حال توسعه, تعداد ونرخ حوادث ترافيكي همواره سيرصعودي داشته است. سيستم حمل ونقل متشكل ازسه بخش جاده، راننده ووسيله نقليه است كه هريك ازاين سه بخش نقش عمده ومتمايزي درشكل گيري معضلات وحوادث ترافيكي ايفامي كند.

بررسي متدولوژي آموزش ايمني راه
دراين ميان، انسان درنقش عابرپياده، سرنشين ومأموراصلي اجراي قوانين ومقررات نقش بسيار ارزنده اي دارد. درعبورومرور، ايمني اهميت فراواني داشته وبيشترين كوششها درزمينه حمل‌ونقل وترافيك بمنظورافزايش ايمني وكاهش ضايعات وبخصوص تصادفات است. ازآنجا كه انسان ضربه پذيرترين واحد ترافيك است، ضروري مي باشد دربخش آموزش، تدوين قوانين، كنترل، تهيه وايجاد تجهيزات ايمني به اين موضوع توجه گردد.
با توجه به آمارهاي تصادفات جاده‌اي و تأثيرات منفي بسيار بالايي كه اين رويدادها بر مسائل اجتماعي، اقتصادي، و خانوادگي افراد مي‌گذارد، اهميت پرداختن به موضوع تصادفات را روزافزون مي‌كند. تأثيرات منفي و معضلات تصادفات، به دليل اين كه بطور آني (مانند سقوط هواپيما) صدمات قابل ملاحظه‌اي را وارد نمي‌نماید، كمتر مورد توجه و بررسي قرار گرفته، حال آن كه تداوم اين تأثيرات منفي در دراز مدت تأثيراتي به مراتب بيشتر از سوانح سقوط هواپيما، خروج از خط قطار و يا حتي جنگ مي‌باشد. لذا بررسي اين رويدادهاي جاده‌اي كمك بزرگي را در صرفه جويي اقتصادي براي افراد و در نهايت براي جامعه به همراه دارد. به همين منظور و جهت نيل به اين هدف، بشر از كليه امكانات و توانائي هاي موجود استفاده مي‌نمايد تا با ارائه يك راهكار موثر، بر مديريت، تحليل و پيش‌بيني وقايع تسلط يابد.
در مطالعات سازمان بهداشت جهاني كه با همكاري اتحاديه كشورهاي صنعتی جهان صورت گرفته است، خطاهای مربوط به عامل انسانی به خطاهای فنی از قبیل سرعت زیاد، سرعت غیر مجاز، سبقت نامناسب و خطاهای شخصی مانند عدم احساس مسئولیت، بی توجهی و عدم احتیاط و حالات تهاجمی و غیره تقسیم می شوند. از مجموع 243 مورد تصادفی که عوامل انسانی در آن دخیل بود، بیشتر خطاها فنی بودند و تنها 2 درصد کل آن به تهاجمات عمدی یا رفتارهای غیر مسئولانه نسبت داده اند. در مورد جنس رانندگان مقصر در تصادفات، یافته های سازمان بهداشت جهانی در کشورهای توسعه یافته نشان می دهد که تعداد زنان و مردان مقصر در رانندگی جاده ها در مقایسه با میزان رانندگی و مسئولیت آنها در ایجاد تصادفات تقریباٌ مساوی است. در تصادفاتی که مردان درگیر هستند بیشترین خطاهای معمول، سرعت زیاد، سبقتهای غیر مجاز و در برخی کشورها رانندگی تحت تاثیر الکل است. در تصادفاتی که زنان درگیر هستند کمی تجربه در رانندگی، اشکال در مانورهای سریع و به موقع و عدم تسلط عمده خطاهای آنان به شمار مي‌آيد. این تفاوتها در نوع خطا می تواند مبنایی برای تنظیم برنامه های آموزشی و فرهنگی مربوط به هر یک از دو جنس باشد.
از آنجایی که آموزش و اجرای مقررات راهکار مهم سیاست ایمنی جهت جلوگیری و کاهش عوامل انسانی سوانح رانندگی می باشد، توجه به آن ضروری است. آموزش ایمنی راه دارای زمینه وسیعی از فعالیت های گوناگون است که دامنه آن از آموزشهای فردی تا آموزشهای جمعی را در بر می گیرد. برای مثال آموزش فردی ممکن است شامل مهارت های مربوط به عبور از عرض راه و آموزش جمعی ممکن است شامل کاربرد برنامه های تبلیغاتی بر روی گروه های مختلف استفاده کننده از راه باشد. بطور بالقوه آموزش ایمنی راه با استفاده از تاثیراتی که بر روی استفاده کننده از راه می گذارد موجب کاهش احتمال خطاهای انسان می شود. این تاثیر تغییر در ادراکات، شناخت‌ها‌، گرایش ها، مهارت ها و رفتار انسان را شامل می‌شود. بررسی کارشناسان در زمینه فعالیت های انجام شده ایمنی، این موضوع را روشن می‌سازد که می‌توان با بکارگیری روشهای علمی اهمیت دادن به موضوع ایمنی بخش قابل توجهی از تلفات را کاهش داد. در این زمینه فرهنگ عبور و مرور کشور ما و کشورهای موفق در ایمنی ترافیک تفاوتهای فاحشی دارد، اما مساله آموزش و اجرای قوانین میتواند دقیقاً همان چیزی باشد که در آنجا انجام شده است و می‌توان از تجربیات کشورهای موفق در امر ایمنی ترافیک استفاده نمود. نکته قابل ذکر این است که تلاش در جهت ایمن کردن راه ها و کاستن تلفات ، بدون توجه به آموزش عمومی بخصوص آموزش پایه در مدارس نتیجه موثر را در پی نخواهد داشت، چرا که هیچ کاری سخت تر از تغییر طرز تفکر انسانها نیست. با توجه به تعدد مراکز مسئول ایمنی در راه، این مهم نیازمند نهادی با اختیارات لازم جهت هماهنگ نمودن مراکز ذیربط در کشور است. در کشور ما آموزش در ارتقای فرهنگ ترافیک موثر است اما در برخی موارد کارایی آن توسط کسانی که خود قوانین را وضع می کنند زیر سوال می رود.
از طرف ديگر عدم رعايت قوانين ترافيکي يکي از مشکلات فوق العاده اساسي مديريت ترافيکي کشور مي‌باشد که نه تنها موجب افزايش تصادفات، کاهش ظرفيت شبکه‌هاي شهري و بين‌شهري، افزايش زمان سفرها و آلودگي محيط زيست مي‌شود، بلکه عدم پايبندي به قانون را در جامعه گسترش داده و چهره زشتي از وضعيت عبور و مرور را در ديد عموم به نمايش مي‌گذارد. البته مقابله با اين معضل اجتماعي نياز به عزم ملي در جامعه و برنامه‌ريزي دراز مدت متمرکز در مديريت کشور دارد. متاسفانه در کشور ما علاوه بر اينکه به صورت اصولي و پايه‌اي به آموزش قوانين رانندگي پرداخته نمي‌شود، فرد متخلف نيز از ديدگاه عموم مجرم شناخته نمي‌شود و اين مساله به کاهش ميزان احترام به قانون در جامعه منجر مي‌شود.
با در نظر گرفتن اهميت مسائل آموزش و اعمال قوانين و مقررات رانندگي در ايمني جاده‌هاي كشور در اين پژوهش به بررسي افزايش ايمني در راه‌هاي بين شهري با رويكرد آموزش و اجراي قوانين پرداخته مي‌شود.