تعيين ميزان اثر بخشي يك دوره فعاليت بدني منتخب بر توانائيهاي ادراكي – حركتي دانش آموزان پسر پايه پنج

جزئیات و دریافت

حركت مهمترين نشانه حيات انسان است . هر جا زندگي وجود دارد ، حركت نيز وجود دارد . زندگي بدون آن قابل تصور نيست. حركت در حيات انسان ، بيش از تولد آغاز و تا پايان حيات او ادامه دارد.

انسان در نخستين سالهاي حيات خود ، تنها از طريق پديده حركت است كه مي تواند خود آشنا گردد و با آن ارتباط برقرار كند. چنين ارتباطي به انسان اين فرصت را مي دهد كه در تعامل با پديده هاي محيطي از آنها ،‌تجربيات معني داري كسب كند . بنابراين حركت شرايطي را براي كودك فراهم مي سازد كه بر اساس آن مي تواند به اكتشاف دنياي پيرامون خود بپردازد. از طرفي كودك از ابتداي ورود به دنياي ناشناخته پيوسته در اين تلاش است كه به كمك حركت و تربيت به زندگي خوب و سالم و پرطراوت دست يابد و براي دستيابي به نشاط و تندرستي ،‌بايد از ورزش و بهداشت مدد جويد . براي رسيدن به چنين هدفي لازم است معلمان آگاه تربيت بدني با مطالعات گسترده به آموزش صحيح تربيت به كودكان و نوجوانان همت گمارند.(6)

به همين منظور معلمان و مربيان در صورتي مي توانند در ارتقاء سطح آمورشي شاگردان مؤثر باشد كه به دو نكته زير توجه داشته باشند :

1-      تفاوت هاي فردي

2-      اثر اين تفاوت ها بر يادگيري و اجراي مهارت هاي حركتي در فعاليت هاي مختلف ورزشي (19).

آنيتا .ج . هارو در كتاب طبقه بندي حيطه هاي رواني حركتي مي گويد : «‌ توانائيهاي ادراكي در برگيرنده رفتارهاي شناختي و همچنين رفتارهاي رواني حركتي است كه شامل : تميز حس حركتي ،‌آگاهي از بدن ، تصور فرد از بدن خود ،‌رابطه بدن با اشياي موجود در فضا، تميز بصري ، تميز شنوايي ، تميز لمسي و توانائيهاي هماهنگ كننده مي باشد (35) به عقيده بسياري از محققان عملكردهاي حركتي و ادراكي غير قابل تفكيك هستند و غني نمودن تجارب حركتي معمولاً توانائيهاي فرد را ساخت بندي و درك مؤثر وقايعي را كه با آنها روبرو مي شود افزايش مي دهد. آنها همچنين معتقدند كه كاركرد مؤثر توانائيهاي ادراكي براي رشد فراگير در حيطه هاي سه گانه تربيتي ( شناختي ، عاطفي و رواني – حركتي ) ضروري است . اين توانائيها فراگير را در تعبير و تفسير محركات كمك مي كنند و باعث مي گردند كه فرد توانايي لازم جهت سازگاري با محيط پيرامون خود را بدست آورد. (35)

همچنين ج- هارو در همان كتاب ، توانائيهاي جسماني را در برگيرنده خصوصياتي نظير : قدرت عضلاني ، استقامت دستگاههاي گردش خون و تنفس ،‌انعطاف پذيري و چالاكي مي داند. توانائيهاي جسماني ،‌جهت عملكرد مؤثر و كارآمد فرد در حيطه رواني – حركتي لازم و ضروري است . اگر اين خصوصيات بطور كامل رشد و گسترش نيابند در رشد و حركت پيشرفته مهارتي فرد مانع ايجاد خواهد شد (35)

بنظر مي رسد اگر جريان رشدي كودك ، مراحل طبيعي خود را سپري ننمايد و بطور درست نيروهاي بالقوه او بالفعل در نيايند ، فرايند ادراكي او دچار اشكال شده ،‌بطوريكه موفقيت فرد را در تمام مراحل زندگي تحت الشعاع قرار مي دهد. پس بطور مسلم مي توان گفت كه طرح و اجراي برنامه هاي حركتي خصوصاً در مدارس درصد جدول ارزشگذاري است . به همين منظور تمامي صاحبنظران بر اهميت و ضرورت تربيت بدني در مقاطع سني پايين تأكيد نموده و علت اين تأكيد و ارزشگذاري را در خصوصيات و حساسيت سنين رشد و بويژه توجه به اين مطلب كه پايه هاي اساسي دنياي شخصيت انسان در دوران كودكي پي ريزي مي گردد ، دانسته اند . بطوريكه گزل در اين زمينه گفته است : « كودك در پنج سالگي نسخه كوچك شخص جواني است كه بعداً خواهد شد.» (19)

از طرفي كودك سالم بطور طبيعي در دوران رشد ، اندام هاي حسي شنوايي و بينيايي اش رشد و تكامل لازم را خواهند كرد ، اما در فرايند رشد متعارف ، جهت بهبودي توانائيهاي ادراكي – حركتي (‌هماهنگي ، تعادل ، سرعت ، دقت و قدرت ) آموزش دقيق و مناسب بايد اعمال شود.

منظور از آموزش مناست ، انجام برنامه هاي صحيح و متد اولي كه باعث شكوفايي استعدادهاي حركتي – ذهني كودك مي گردد. علاوه بر اين متخصصان ، تربيت بدني را بعنوان يكي از روش هاي مؤثر و كارساز در امر شناسايي استعدادها و رشد و شكوفايي توانائيهاي بالقوه كودكان معرفي مي نمايد.

از طرفي عوامل متعددي مانند زمينه هاي اقتصادي و اجتماعي و چگونه گذراندن دوران كودكي و نوجواني مي تواند فقر حركتي يا پرتحركي را دامن زده و طراوت و شادابي جسماني كودكان را متزلزل نمايد . بعلاوه در جند سال گذشته برنامه هاي ادراكي – حركتي در مدارس اروپا و امريكا توسعه يافته است و دانشمنداني مثل بي لس  ، بريس ، اسپنجاد ، اوزرتسكي  ، لينكلن  ، اسلوان ، برونينكز در خصوص سنجش رشد حركتي كودكان با تكيه بر عواملارثي ، تحقيقتي انجام داده اند (6) ولي در خصوص اثر فعاليت بدين بر توانائيهاي ادراكي – حركتي در ايران تحقيقات اندكي صورت گرفته است . لذا محقق با آگاهي از مسايل و مشكلات موجود به بررسي تأثير فعاليت بدني بر توانائيهاي ادراكي – حركتي دانش آموزان مقطع ابتدايي مبادرت مي ورزد.

اميد است كه با انجام چنين تحقيقاتي بتوان با ارائه يك سري برنامه هاي فعاليت بدني براي دانش آموزان مقطع ابتدايي به توسعه و تكامل عاطفي ، فكري ، اجتماعي و جسماني كودكان كمك نمود. 

---

بيان مسأله

رشد حركتي كودك در طول زندگي تغيير مي كند و همزمان با تغييرات حركتي ، ساير تغييرات رواني – اجتماعي نيز ملاحظه مي شود. بنابراين توجه به رشد و تكامل حركتي كودك در حقيقت توجه به رشد عمومي و همه جانبه كودك مي باشد . در اين بين ، توانائيهاي ادراكي – حركتي يكي از مهمترين عوامل در رشد همه جانيه كودكان و همچنين در پرورش استعدادهاي ورزشي و پيشرفت و ترقي در ورزش و تربيت بدني مي باشد .

پايه و اساس استعدادهاي حركتي ورزشي در اوايل كودكي شكل مي گيرد و بستگي زيادي به توانائيهاي ادراكي – حركتي كودكان دارد . لذا اين موضوع از اهميت بسياري برخوردار مي باشد . گرچه توانائيهاي ادراكي – حركتي با نسبت هاي متفاوتي زائيده وراثت و محيط است ولي يكي از عوامل محيطي بسيار مهم در رشد توانائيهاي ادراكي –حركتي كودكان چگونگي طي شدن سالهاي اوليه و حساس كودك مي باشد (21).