بررسی از راز و نیاز در نماز

دسته بندي : جزوه » دین و مذهب
سوره حمد

بسم الله الرحمن الرحیم -به نام خداى رحمان و رحیم.

به نام خداوندى كه دارنده رحمتى همگانى و بخشنده رحمتى همیشگى است.

این جمله، سرآغاز همه سوره هاى قرآن، سرآغاز نماز، سرآغاز همه كارها و فعالیتهاى یك مسلمان است.یعنى شروع همه كارها فقط به نام خداست، همه چیز انسان، آغاز زندگى اش و تمامى جلوه هاى زنده بودنش به نام خداست.مسلمان به نام خدا روزش را شروع مى كند و به نام او بر تلاش روزانه خود نقطه پایان مى گذارد.با یاد او به بستر مى رود و با استعانت او سر از بستر برمى دارد و فعالیت روزانه خود را از سر مى گیرد و سرانجام با نام او و یاد او چشم از این جهان برمى گیرد و رهسپار سراى جاویدان مى شود.

الحمد لله رب العالمین -ستایش و سپاس مخصوص خداست كه مدبر جهانیان و جهانهاست. همه ستایشها و سپاسها مخصوص اوست، چون همه عظمتها از آن او و همه رحمتها از سوى اوست.او مجمع همه خصلتهاى ستوده است و همه نیكیها و نیكوكاریها از سرچشمه وجود اوست.پس ستایش او ستایش نیكى و نیكوكارى است و جهت دهنده به همه كوششهایى كه به هواى نیكى و نیكوكارى انجام مى گیرد.

هر كس در خود چیزى از خصلتها و رفتارهاى قابل ستایش مى بیند باید آن را از فیض رحمت و لطف خدا بداند، زیرا خداست كه در انسان، مایه هاى نیكى را به كار برده و ذات و سرشت او را آماده و جویا و پذیراى نیكى و فضیلت ساخته و به او قدرت تصمیم-كه ابزار دیگرى است در راه نیكو شدن و نیكویى كردن-بخشیده است.

این بینش راه خودبینى و خودشگفتى را بر انسان مى بندد همچنان كه از بى مصرف گذاردن یا بیهوده مصرف كردن خصلتهاى نیك و توانهاى نیكى آفرین در وجود آدمى جلوگیرى مى كند.

در عبارت رب العالمین (پروردگار و مدبر جهانیان و جهانها) هم وجود عوالم و جهانهاى دیگر و هم خویشاوندى و پیوستگى این همه باهم احساس مى شود.نمازگزار در مى یابد كه بجز این عالم و در ماوراى نظرگاه تنگ و محدود او و پشت این حصارى كه او براى زندگى خود فرض كرده، گیتیها و گردونها و عالمها و جهانهاى دیگر هست و خداى او خداوندگار سراسر این پهنه عظیم است.این احساس، تنگ نظریها و كوته بینیها را در او از بین مى برد، به او جرئت و حس تكاپو مى بخشد، از عبودیت خدا احساس غرورى در او پدید مى آورد و در بندگى خدا عظمت و شكوهى عجیب بدومى نمایاند.

از سوى دیگر مى بیند كه همه موجودات، انسانها و حیوانات و گیاهان و جمادات و آسمانها و عوالم بیشمار هستى، بندگان خدایند و رب و مدبر و پروردگار این همه، اوست.مى فهمد كه خداى او تنها خداى نژاد او یا ملت او یا خداى انسانها نیست، خداى آن مورچه خرد و آن گیاه ضعیف نیز هست، خداى آسمانها و كهكشانها و اخترها نیز هست. با درك این حقیقت احساس مى كند كه تنها نیست، مى فهمد كه با تمام ذرات عالم و با تمام موجودات ریز و درشت خویشاوند است، با همه انسانها پیوسته و مرتبط است. همگان برادران و همسفران اویند و این كاروان عظیم یكسره راهى یك هدف و در ركت به سوى یك جهت است.

این رابطه و پیوستگى او را نسبت به همه موجودات مكلف و متعهد مى سازد.نسبت به انسانها تعهد هدایت و كمك، و نسبت به دیگر موجودات تعهد شناختن و در راه درست و مناسب با هدف آفرینششان به كار افكندن.

الرحمن الرحیم -خداى رحمان و رحیم.

رحمت عام او-به صورت نیروهاى پدیدآورنده و قوانین حیاتبخش و انرژیهاى ادامه دهنده-بر سر همه موجودات گسترده است و همه چیز و همه كس تا دم مرگ و نابودى از این رحمت برخوردار است (رحمان) .و از سویى، رحمت اختصاصى اش، رحمت هدایت و اعانتش، و رحمت پاداش و عطوفتش بندگان شایسته و انسانهاى صالح را شامل مى شود. این رحمت از همین نشاة، مانند خط روشنى در مد وجود این موجودات ارزنده و شریف تا مرگ و از پس مرگ تا رستاخیز و تا سرمنزل نهایى وجود انسان با آنها هست (رحیم) .پس خدا بخشنده رحمتى همگانى و موقت، و رحمتى همیشگى و اختصاصى است.

یاد كردن از صفت رحمت پروردگار در دیباچه قرآن و در آغاز نماز و در آغاز هر سوره نشانه آن است كه مهر و رافت پروردگار، نمایانترین صفت او در عرصه آفرینش و وجود است و برخلاف قهر و نقمت او كه مخصوص است به معاندان و لجوجان و مفسدان و تبهكاران، رحمت او شامل و همه گستر و همه گیر مى باشد (1) .

مالك یوم الدین -خدایى كه