اقتصاد ایران

دسته بندي : علوم انسانی » اقتصاد
عنوان مقاله: اقتصاد ایران
قالب فایل: WORD


فهرست مطالب:

● فصل اول: مقدمه
1-1 مقدمه
2-1 خصوصیت اقتصاد ایران
الف- اقتصاد ایران از بعد داخلی
1- اقتصاد وابسته به نفت
خصوصیات اقتصاد نفتی
2- دولتی بودن اقتصاد
ب- اقتصاد ایران از بعد جهانی
1- بسته بودن اقتصاد
2- کمبود سرمايه گذاري خارجي
شاخص های جهانی شدن در اقتصاد ايران

● فصل دوم: اوضاع طبیعی و جغرافیائی
1-2 تاثیرات اوضاع طبیعی و جغرافیائی بر تحولات اقتصاد
2-2 اوضاع طبيعي و جغرافيائي
3-2 تقسیم سرزمین
الف- نواحی کوهستانی
ب- نواحی جلگه ای و کوهپایه ای بیشتر
ج- نواحی بیابانی
وسعت بيابانهای جهان و ايران
د- نواحی جنگلی
4-2 آب ها
الف- وضعيت منابع آب کشور
ب- حوزه های آبخیز کشور
1- حوزه آبخيز درياي خزر
2- حوزه خليج فارس و درياي عمان
3- حوزه آبخيز درياچه اروميه
4- حوزه آبخيز درياچه نمك قم
5-حوزه آبخيز اصفهان و سيرجان
6- حوضة نيريز يا بختگان
7-حوزه آبخيز جازموريان
8- حوزه دشت کوير
9- حوزه آبخيز كوير لوت
10- حوزه اردستان و يزد و كرمان
11- حوضة صحراي قره‌قوم
12- حوزه هامون
ج- رودها
د- قنات
5-1 وضع اقلیمی
6-2 جنگل ها و مراتع
الف- جنگل های زاگرس
ب- جنگل هاي شمال ايران
تخریب جنگل ها
ج-نقش اقتصادي جنگل
7-1 مراتع
تنوع زیستی

● فصل سوم: جمعیت
1-3 مقدمه
2-3 هرم سنی جمعیت
3-3 رشد جمعیت
رشد جمعيت در جهان
رشد جمعیت در ایران
4-3 پراکندگی جمعیت
الف- پراکندگی در مناطق روستائی
ب- مهاجرت به شهر
بررسی علل عمدة مهاجرت
مهاجرت بين استاني
پراکندگی جمعیت ایلی
اشتغال جمعیت
جمعیت فعال و غیر فعال
اشتغال بر حسب فعالیت های عمده اقتصادی
گروه های شغلی

● فصل چهارم: دولت و اقتصاد
1-4 مقدمه
جایگاه و نقش دولت
سهم دولت در اقتصاد ایران
شرکت های دولتی
2-4 بودجه
سابقه بودجه ریزی در ایران
1-2-4- درآمد های دولت
درآمد دولت از مالیات
ماليات
تاریخچه مالیات در ایران
هدف، نظام مالیاتی
عملکرد نظام مالیاتی
اهداف عمده دولت در وضع و تنظيم قوانين مالياتي
الف- تامين منابع مالي جهت هزينه هاي جاري
ب-توزيع عادلانه تر درآمدها
ساختار درآمدهاي مالياتي
الف : ماليات هاي مستقيم
ب : ماليات هاي غيرمستقيم
اهميت ماليات در روند توسعه اقتصادي
درآمد نفت و گاز
سایر منابع درآمد
2-2-3 هزینه های دولت
3-4 برنامه ریزی
برنامه ریزی در کشورهای در حال توسعه
برنامه ريزي در ايران
برنامه های توسعه پس از انقلاب
برنامه چهارم توسعه

● فصل پنجم: صنعت و معدن
1- 5 صنعتی شدن
صنعت در مقابل كشاورزي
2-5 سابقه صنعتی شدن در ایران
الف- دوره قاجار
ب- دوره رضا شاه
ج- دوره مصدق
د- دوره پس از اصلاحات ارضي
3-5 صنایع ایران
تقیسم بندی صنعت
الف- از لحاظ زمانی
ب- از نظر سطح تکنولوژی
ج- از نظر نوع مصرف محصولات
د- از نظر تعداد افراد شاغل
صنایع دستی
صنایع کوچک
صنایع کوچک روستائی
صنایع کوچک شهری
صنایع سنگین
1- صنایع تولید آهن و فولاد
الف- ذوب آهن اصفهان
ب- صنایع فولاد اهواز
ج-گروه ملی صنعتی فولاد ایران
د- مجتمع فولاد مبارکه
صادرات شرکت فولاد مبارکه
ه- شرکت فولاد آلیاژی ایران
و- صنایع وابسته به ذوب آهن و فولاد سازی
ماشین سازی اراک
زمينه فعاليت
تراکتور سازی تبریز
2- صنعت آلمینیوم
الف- شرکت آلمینیوم ایران
3- صنعت خودروسازی
صنعت خودرو سازی در جهان
تولید خودرو در ایران
تاریخ خودروسازی در ایران
1- قبل از انقلاب
2- بعد از انقلاب
ظرفیت تولید خودرو در ایران
3- چشم انداز خودرو سازی
4- فعالیت های معدنی
الف- اهميت صنعت معدن كاري
سرمایه گذاری رو به رشد اکتشاف در معادن
ب- عوامل موثر در اقتصاد بودن مواد معدنی
1-ارزش
2- عیار ذخائر
3- شکل ذخیره ها
4- عمق ذخیر
5- تغلیظ و تصفیه
6- آب و هوا
7- حمل و نقل
8- نیروی متخصص
9- تکنولوژی
10- سیاست های حمایتی
ج- خلاصه اي از وضع معدن كاري در ايران
مقایسه ذخایر ایران و جهان
نسبت تولید و ذخیره
صنعت فرآوری مواد معدنی در ایران
وضعیت کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی مهم ایران
آهن
مس
طلا
سرب و روی

● فصل ششم: کشاورزی
1-6 مقدمه
زراعت
2-6 مشکلات کشاورزی ایران

● فصل هفتم: نظام پولی و بانکی
1-7 مقدمه
2-7 نظام پولی در ایران
3-7 تاسیس بانک های ایرانی
تاسیس بانک مرکزی
4-7 نظام مالی پس از انقلاب
بانكداري خصوصي

● فصل هشتم: نفت و گاز و پتروشیمی
1-8 تاریخچه نفت
2-8 اثر درآمد هاي كشورهاي نفتي در توسعه اقتصادي كشورهاي صادر كننده نفت
الف- اثرات کلی درآمدهاي نفتي بر توسعه اقتصادي
1- تضعيف بخش كشاورزي
2- ايجاد صنايع وابسته
3- رواج مصرف گرائي
4- افزايش فاصله طبقاتي
5- توسعه شهرها و مسائل مترتب بر آن، نظير آلودگي هوا، اعتياد، فساد، رواج ارتشا
ب- اثر درآمد هاي نفتي در توسعه اقتصادي ايران در دوره های مختلف
1- از شروع صنعت نفت تا ملي شدن (1951-1912)
2- دوره ملي شدن صنعت نفت
3- بعد از ملي شدن تا پيروزي انقلاب اسلامي
4- پس از پيروزي انقلاب اسلامي

● منابع و ماخذ


* بخشی از ابتدای مقاله:

فصل اول: مقدمه
1-1 مقدمه
اقتصاد ايران با وجود دارا بودن پتانسيل ها و ظرفيت هاي قابل توجه، با چالش هاي مختلفي روبرو است. برخي از ظرفيت هاي مهم شرايط فعلي كشورمان عبارتند از:
1) وجود منابع غني نفت و گاز و مواد معدنی دیگر، دومین کشور از نظر ذخائر گازی و یومین کشور از نظر برخورداری از ذخائر نفتی، دهمین کشور از نظر برخورداری از ذخائر معدنی
2) تنوع اقليمي در 14 اقليم گوناگون، که کشور را برای سرمایه گذاری در تولید محصولات مختلف کشاورزی آماده ساخته است.
3) موقعیت استراتژیک ایران در منطقه امکان دسترسي به بازارهاي منطقه اي و جهاني و امكان نقش آفريني منطقه اي را فراهم آورده است
4) برخورداری از نیروی بالفعل و بالقوه انسانی که در علاوه بر ایران در بازارهای کار جهانی شاهد موفقیت های چشمگیر بوده اند.
5) با برخورداری از میراث تاریخی کهن از نظر میراث فرهنگی جزء 10 کشور اول جهان و از نظر اکوتوریسم جزء 5 کشور اول جهان محسوب می شود.

درمقابل، كشورمان همچنان از برخي ضعف ها و چالش ها رنج مي برد. برخي از مهم ترين اين چالش ها، به شرح زير هستند:،
1) نازل بودن سطح درآمد سرانه و پايين بودن ميزان رشد اقتصادي طي دو دهه گذشته، كه به طور متوسط 3/2 درصد بوده است،
2) وابستگي اقتصاد كشور به نفت و عدم شكل گيري بنيان هاي توليد مبتني بر اقتصاد دانايي، در راستاي دستيابي به رشد مستمر اقتصادي،
3) پايين بودن بهره وري عوامل توليد و عدم توجه جدي به نقش بهره وري در توسعه پايدار كشور،
4) بالا بودن جمعيت بيكار، انعطاف ناپذيري بازار كار و ساختار نامتعادل بيكاري معطوف به جوانان و زنان.،
5) ساختار انحصاري فعاليت هاي تصدّي گري دولت، همراه با سياست مداخله گرايانه و حمايتي بخش عمومي و كاهش رقابت و رقابت پذيري در اقتصاد كشور،
6) توسعه نامتوازن منطقه اي و عدم استفاده از ظرفيت هاي بالقوه مناطق،
7) ناكارآمدي نظام اداري و اجرايي كشور و بزرگ و بي قواره شدن دولت و اتكا به ساختارهاي انگيزشي غيرمؤ ثر و تفكر غيرعلمي در اداره عمومي كشور،
8) پيوند نامتقارن با اقتصاد جهاني به دليل سهم قابل ملاحظه نفت در تركيب صادرات كشور،
9) پراكندگي و ناكارآمدي نظام تأمين اجتماعي، به دليل عدم جامعيت در ارايه خدمات و همگاني نبودن نظام تأمين اجتماعي.

با وجودی که استعدادهای ایران مسلماً به مراتب بیشتر از استعداد متوسط کشورهائی است که در دو دهه گذشته اقتصاد شکوفائی داشته اند، ولی عملکرد بلند مدت اقتصاد کشور به مراتب ضعیف تر از متوسط کشورهای در حال توسعه بوده است. متاسفانه این عملکرد ویژگی دراز مدت اقتصاد کشور است و محدود به دوره خاصی نمی شود در آمد سرانه کشور طی سال های 1357 تا 1367 به طور متوسط سالانه 5 درصد کاهش داشته و پس از پایان جنگ فقط در طول برنامه اول که حدود 4 درصد رشد داشته است، در سال های پش از سال 1373 کمتر از 4/2 درصد بوده است (نیلی، 1383). در سال 1385 به یمن قیمت های گران نفت درامد متوسط هر ایرانی به 250 دلار در ماه رسیده است. این درآمد در سال به علت سقوط قیمت نفت (که بزرگترین افت برای اقتصاد کشور است) به 75 دلار رسیده بود. اگر اثر توزیع نابرابر درآمد را در این درآمدها در نظر بگیریم رفاه ناشی از این درآمد که برای مردم حادث می شود را می توان حدث زد.

2-1 خصوصیت اقتصاد ایران
اقتصاد ایران علیرغم افزایش تولید ناخالص داخلی، که معمولا به صورت نرخ رشد اقتصادی نشان داده می شود، دارای عدم تعادلهای اساسی و کاستی ها ساختاری است. وضعیت اقتصادی ایران را می توان از خلال اعداد و ارقام منتشر شده از طرف سازمان های مختلف بین المللی و ملی دریافت. بر اساس گزارش توسعه انسانی که در سال 2007 منتشر شده است بین سال 1975 تا 2004 متوسط نرخ رشد سالانه درآمد سرانه ايران 1/0- درصد بوده است، که یکی از کمترین میزان نرخ رشد در منطقه آسیا و حتی جهان است. این متوسط رشد بر اساس همان منبع در دوره 2004-1990 به 3/2 درصد افزایش پیدا کرده است. همچنین بنا به گزارش قائم مقام سازمان ملي بهره‌وري ايران، ايران در پايين‌ترين سطح بهره‌وري در آسيا قرار دارد. (دنیای اقتصاد سه شنبه 11 آذر ماه). اندازه‌گيري بهره‌وري سرمايه طي 40 سال اخير نشانگر آن است كه متوسط سطح بهره‌وري سرمايه در ایران حدود 5/0درصد است. این بدان معنی است که سرمايه‌گذاري‌هاي انجام شده ارزش افزوده قابل ملاحظه‌اي نداشته است. به نظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی، سطح درآمد سرانه و توليد سرانه در اقتصاد ايران همچنان پايين است و طي بيست سال گذشته رشد سالانه درآمد سرانه معادل 8/0 درصد بوده است. بنا بر محاسبه همین موسسه سطح درآمد سرانه واقعي فعلي تقريبا معادل سالهاى اوليه دهه 1360است.

بر اساس گزارش توسعه انسانی در سال۲۰۰۲ ميزان توليد سرانه سال۲۰۰۰ به قيمت ثابت سال۱۹۹۵ بر اساس آمار شاخص توسعه جهاني، در ايران يک هزار 1649 دلار بوده است. در حالی که در همین زمان، اين رقم در کشور کره جنوبي بيش از13000 دلار، مالزى حدود 5000 دلار و ترکيه بيش از 3000 دلار است. بنا به این گزارش علیرغم اوضاعی که وصف آن رفت به علت کاهش سرعت افزایش جمعیت از سویی و افزایش قیمت نفت، تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه در سالهای اخیر به طور همزمان افزایش یافته است (ايرنا ۲۰ آبان ۱۳۸۲ برابر با ۱۱ نوامبر۲۰۰۳). شکی نیست که بالا بودن قیمت نفت در بازارهای جهانی در چند سال اخیر یکی دیگر از عوامل مهم این افزایش سرانه بوده است ولی باید توجه داشت که صرف افزایش تولید ناخالص داخلی بدون توجه به چگونگی این افزایش و تاثیری که بر ساخت اقتصادی ایران به طور بلند مدت دارد نمیتواند توسعه اقتصادی و یا حتی رشد پایدار و موزون و درون زایی را تضمین کند.

اقتصاد ایران با داشتن ساختار یک اقتصاد در حال توسعه است که 7/13 درصد فعالیت های اقتصادی آن در بخش کشاورزی و حدود 36 درصد در بخش صنعت و معدن انجام می گیرد. این اقتصاد دارای خصوصیت های بارزدیگری است، که از میان آنها می توان به خصوصیت مهم اتکا به درآمد های نفتی، دولتی بودن فعالیت های اقتصادی، بیکاری، و ضعیف بودن فن آوری اطلاعات که مربوط به اقتصاد داخلی است و 2 خصوصیت مهم بسته بودن نسبی اقتصاد و حجم کم سرمایه گذاری خارجی که در ارتباط با اقتصاد بین الملل است، اشاره کرد.

الف- از بعد داخلی
از بعد داخلی اقتصاد ایران دارای 2 خصوصیت بارز است.خصوصیت اول، دولتي بودن بخش بزرگي از اقتصاد است که سهمی بیش از 80 درصد تولید ملی را در بر می گیرد. تركيب توليد ناخالص داخلي نشان می دهد مشارکت بخش خصوصی در بخش های صنعتی اقتصاد به مراتب کمتر از بخشهاي سنتی است. فعاليت هايي مانند كشاورزي، مسكن و خدمات سنتي در مالكيت بخش خصوصي است و در مقابل صنعت مخابرات، حمل و نقل، آموزش و غيره دولتي است. در بخش صنعت اگر تعداد بسيار زيادي از بنگاههاي كوچك و متوسط خصوصي اند، اما مجموعه آنها سهم پائيني در ايجاد ارزش افزوده بخش صنعت، دارا مي باشند. خصوصیت دوم اتکای اقتصاد به نفت است که از ربع دوم قرن بیستم و همزمان با توسعه فعالیت شرکت نفت ایران و انگلیس در ایران تا امروز گریبانگیر این کشور بوده است....