مقاله ديگ هاي سنگي و سازندگان آن

دسته بندي : فنی و مهندسی » صنایع غذایی
دانلود مقاله ديگ هاي سنگي و سازندگان آن

نوع فایل: word

فرمت فایل: doc

قابل ویرایش

تعداد صفحات : 40 صفحه

قسمتی از متن :

كندن ظروف از سنگ نرم يكي از صنايع كهن است . پيگوت نشان مي دهد كه در حدود 2800 پيش از ميلاد مسيح در مرز ناحيه ي مرزي ايران و هند يعني در بلوچستان صنعتي وجود داشته كه ظروف سنگي را ساخته و آن را به سومر ، سوريه و شهرهاي دره ي سند در هاراپا و موهن جودارو صادر مي كردند.
صنعت ديگهاي سنگي هنوز در اتريش، باوايا ، و سويس وجود دارد و گفته مي شود كه روميها آن را بنياد نهادند . سنگي كه در آنجا به كار برده مي شود به اسم لاوز (لاتيني لاسپيس) يا سنگ ديگ شناخته شده بود كه عبارت از تالك و كلرور است كه براي اين منظور بسيار مناسب است. زيرا هر دوي آنها به آساني كنده شده و در موقعي كه روي آتش قرارگيرد نمي سوزد . در آناطوليهاي مركزي ديگ خوراك پزي براي استفاده ي محلي از سنگ نرم ساخته مي شود ، ولي حالا بيشتر آنها كار آنها ساختن ديگهايي از گچ مجسمه سازي است كه براي جهان گردان مي سازند.
امروزه تنها مركز مهم اين صنعت در ايران مشهد است. درست در كنار شلوغ ترين كوچه ي شهر زيارتي مشهد محله ي ديگ سازان سنگي قرارگرفته است كه اينها خودشان را سنگ تراش يا حجار مي نامند.
در اين پيشه در حدود صدنفر به كار مشغولند و صد نفر ديگر پشت كوه سنگي مشهد كه در حدود 10 كيلومتر از شهر فاصله دارد ، در معدن مشغول كارند. در آنجا متجاوز از سي معدن سنگ در اختيار اين عده است. كوه بر نخست در جستجوي سنگي است كه از زمين بيرون زده باشد و پس از اينكه به سنگ رسيد دنباله ي رگه را گرفته و اغلب تا بيش از سي متر پايين مي رود . اين شيوه ي استخراج همانند شيوه أي است كه معدن چيان فلز ايران هزاران سال است انجام مي دهند و شايد هم احتمالاً به همان قدمت باشد.
پس از استخراج سنگ ، تخته هاي سنگ بهدست آمده به نام انگاره را با كلنگ بريده و تقريباً به شكل ظرفي كه در آينده بايد بشود در مي آورند . اين سنگها را كلنگي مي نامند. ولي اگر كاربرد آنها شبيه به ديگهاي معروف به نام ديزي باشد نامشان قلوه است. بقيه ي كارها در كارگاه شهري انجام مي شود. ديگها و ظرفها يا كاملاً با دست كنده مي شود يا روي چرخ مخصوصي آنها را گود مي كنند.
اگر با دست انجام شود كارهاي زير و مراحل زير را مي گذارند :
1ـ سنگ به صورتي كه از معدن تحويل شده است با كلنگ سنگيني به اندازه تقريبي بريده مي شود ، محصول كار را چالور مي نمايند. سنگ تراش معمولاً قبل از اينكه به مرحله ي ديگر برود ده تا پانزده عدد از اين چالورها را مي برد.
2ـ داخل چالور را با كلنگ كنده و سپس ديواره هاي آن را با كلنگ كوچكتري ، به نام گره ، نازك مي كند.
3ـ سپس برش بيروني ديگ با تيشه اي درشت كه از فولاد خشكه با دندانه هاي آب داده ، ساخته شده است انجام مي شد.
4ـ به دنبال آن با يك تيشه دندانه اي متوسط به نام تيشه تاه ، قسمت بيروني آن را ظريفتر مي برند.
5ـ آخرين تزيين و آراسته كردن قسمت بيروني ديگ با تيشه نرم انجام مي شود و در اين جا ديگ را زنجيره مي نامند.
6ـ داخل آن را با قلمي به بلندي در حدود 80 سانتي متر كه سر آن كج است مي تراشند و قلم مي زنند.
7ـ لب كردن آخرين مرحله ي ساختن ديك است و آن هم با سوهان نرم صورت مي گيرد. درب ديگ هم به همين ترتيب ساخته مي شود.
ساير فراورده هاي سنگي كارگاه هاي سنگتراش مانند آسياب براي آردكردن ، روغن دانه ، ادويه ، بلغور و …
هاون و گوشت كوب و سنگ قبر به همين طريق ساخته مي شود. با در نظر گرفتن اينكه بيشتر مسلمانان دوست دارند كه آرامگاه ابدي آنها در شهر مشهد باشد معلوم مي شود كه چرا در آنجا آنقدر تعداد سنگ تراشان قبر زياد است . ساختن اين وسايل با دستگاه سنگ تراشي با آنچه كه در بالا گفتيم كاملاً فرق دارد.