دانلود مقاله بحث و بررسی شخصیت پردازی در منظومه ی لیلی و مجنون نظامی

دسته بندي : علوم انسانی » تاریخ و ادبیات
دانلود مقاله بحث و بررسی شخصیت پردازی در منظومه ی لیلی و مجنون نظامی

نوع فایل: word

فرمت فایل: doc

قابل ویرایش

تعداد صفحات : 99 صفحه

قسمتی از متن :
-1- درآمد: تعریف شخصیت:
«اشخاص ساخته شده ای را که در داستان و نمایش نامه و... ظاهرمی شوند، شخصیت می نامند. شخصیت در اثر روایتی یا نمایشی، فردی است که کیفیت روانی و اخلاقی او در عمل او و آن چه می گوید و می کند، وجود داشته باشد.» (میر صادقی، 1385، ص: 84) «شخصیت، عبارت است از مجموعه ی غرایز و تمایلات و صفات و عادات فردی، یعنی مجموعه ی کیفیات مادی و معنوی و اخلاقی که فرایند عمل مشترک طبیعت اساسی و اختصاصات موروثی و طبیعت اکتسابی است، و در کردار و رفتار و گفتار و افکار فرد جلوه می کند، و وی را از دیگران متمایز می کند.» (یونسی، 1386، ص: 289)
«قهرمانان و شخصیت های داستانی کسانی هستند که با اعمال و گفتار خود داستان را به وجود می آورند. به آن چه می کنند آکسیون یا عمل و به آن چه می گویند دیالوگ یا گفتار گفته می شود. به زمینه و عواملی که باعث گفتار یا اعمال قهرمانان داستان می شود انگیزه می گویند.» (شیسا، 1378، ص: 179)
«شخصیت در یک اثر نمایشی یا روایی فردی است دارای ویژگی های اخلاقی و ذاتی که این ویژگی ها از طریق آن چه که انجام می دهد، رفتار و آن چه که می گوید گفتار، نمود می یابد. زمینه ی چنین رفتار یا گفتاری انگیزه های شخصیت را بازتاب می دهد. به این تعریف باید مجموعه اطلاعاتی را که نویسنده از طریق توصیف و شرح حال افراد داستانش در اختیار مخاطب قرار می دهد نیز افزود. در واقع شخصیت های داستانی با مجموعه ای از رفتار، گفتار و افکاری که توسط نویسنده بیان می شود به وجود می آیند و تنها در همین محدوده می توانند در داستان نقش ایفا کنند.» (مستور، 1384، ص: 33)
«شخصیت در لغت به معنی ذات و خلق و خوی مخصوص شخص است و در معنی عام، عبارت است از مجموعه ی خصوصیاتی که حاصل برخورد غرایز و امیال نهفته ی انسان با دانش های اکتسابی او در زمینه های مختلف اجتماعی می باشد. در ادبیات، شخصیت فرد ساخته شده ای است که مانند اشخاص حقیقی از ویژگیهایی برخوردار است و با این ویژگی ها در داستان و نمایش ظاهر می شود و اعمال و گفتاری که از اشخاص داستان سر می زند باید به گونه ای با خصایل و ویژگی های خاص آنان هماهنگی و ارتباط داشته باشد. اگر شخصی دست به دزدی می زند، این عمل او باید انگیزه ای داشته باشد که متناسب با روحیات و خصوصیات آن شخص باشد.» (داد، 1383، ص:301)
«نویسندگان در رمان، شخصیتها را نمونه ی انسان واقعی می آفرینند. عکس العمل آنها در برابر اعمال و رفتار خودشان و شخصیتهای دیگر به نمایش می گذارند. خصوصیات درونی و روانی آنها را در برابر وقایع ترسیم می کنند و نشان می دهند که شخصیتهای داستان چه می کنند و چه می اندیشند. خلاصه نمونه ای از انسان واقعی را با همه ی خصوصیت های روحی و عاطفی می آفرینند.» (دقیقیان، 1371، ص:33)
«در تعریف شخصیت گفته اند شبه شخصیتی است تقلید شده از اجتماع که بینش جهانی نویسنده بدان فردیت و تشخص بخشیده است. آبرافر می گوید: شخصیت ها افرادی هستند که در یک نمایش نامه یا اثر روایی دارای ویژگی های اخلاقی و آگاهانه هستند. این ویژگی ها در گفتار و عمل شان نشان داده می شود.» (عبداللهیان، 1381، ص:416)
در ارسطو شخصیت های نمایش را افرادی می داند که از اعمال قهرمانان واقعی تقلید می کنند تا باعث خیال انگیزی تماشاگر شوند.» (همان، ص:417)
نظریه ی میخائیل بختین در مورد شخصیت: «به نظر او اگر چه اشخاص داستانی و آدمهای روزمره برای بیان امیال درونی خود از نشانه های عمومی استفاده می کنند (زبان)، نشانه هایی که در اختیار همه است و ولی نحوه استفاده آن ها کاملاً شخصی است. به سخن دیگر هر شخصیتی دارای زبان مخصوص به خود است. به اعتقاد بختین نویسنده به تقلید از انسان روزمره شخصیتی را خلق می کند، ولی این شخصیت، بنا به سنت روزگار خود، نمی تواند تا آخر ساکت بماند و باید حرف بزند. مثلاً اسم من فلانی است کارمند فلان شرکتم. این اولین نقش اوست یا به گفته ی خود بختین نویسنده شخصیت را برای گفت و گو خلق می کند، سخن گفتنی که با آن هستی او پدیدار می شود. سخن گفتن منجر به کنش می شود. پس هر سخنی کنش است و هر کنشی برابر با سخن گفتن. بنابراین شخصیت داستانی در درجه اول یک انسان سخنگوست. هر گفته ای بیان کننده ی جهان بینی خاصی است. اما از سویی دیگر هر شخصیتی دارای زبان مخصوص به خود است. زبانی که گرچه متاثر از زبان عمومی است ولی از آن متفاوت است. پس زبان شخصیت داستانی نیاز به ترجمه دارد. شخصیت موجودی است که با آنچه می گوید تعریف و شناخته می شود.» (اخوت، 1371، صص: 127-125)
کلیه تعاریف مربوط به شخصیت را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
1- «شخصیت صرفاً به عنوان یکی از اشخاص داستان 2- شخصیت به عنوان یک پدیده ی پدیدار شناختی. در دسته ی اول، که تقریباً بیشتر داستان نویسان از این منظر به شخصیت می نگرند، شخصیت داستانی معمولاً انسانی است که با خواست نویسنده پا به صحنه ی داستان می گذارد، با شگردهای مختلفی که نویسنده به کار می برد ویژگی های خود را برای خواننده آشکار می سازد، کنش های مورد نظر نویسنده مرا انجام می دهد و سرانجام از صحنه ی داستان بیرون می رود...» (اخوت، 1371، ص:125)
در دسته ی دوم: «نظریه پردازانی که به شخصیت از دید پدیدار شناختی می نگرند شخصیت را مقوله ای ایستا نمی بینند، بازیگری که باید نقش خود را به بهترین شکل انجام دهد. در این جا شخصیت موجود پویایی است که هستی او در کنش های داستانی پدیدار می شود. گر چه این شخصیت از طرح کلی داستان پیروی می کند ولی گاهی خود ابتکار عمل را به دست می گیرد و به اصطلاح همه چیز را رهبری می کند.» (همان، ص:126)
2-1-1- اهمیت و ویژگیهای شخصیت
«عامل شخصیت محوری است که تمامیت قصه بر مدار آن می چرخد. کلیه عوامل دیگر عینیت، کمال، عنا و مفهوم و حتی علت وجودی خود را از عامل شخصیت کسب می کنند. و مگر می توان قصه ای یافت که در آن دگرگون شدن شخصیت موجبات دگرگونی حوادث، جدالها، طرح و توطئه و سایر عوامل دیگر را فراهم نیاورد؟ و آیا قصه می توان چیزی جز رشد و تکامل شخصیت قهرمان در طول زمان باشد؟» (براهنی، 1368، ص:242) «از آن جا که هرگز اثر ادبی بدون کاراکتر نوشته نشده و خلق چنین اثری نیز امکان پذیر نیست، شخصیت ها را باید پایه هایی دانست که ساختمان یک اثر روی آنها بنا می شود. هر قدر این پایه ها با استحکام تر باشند، بنا محکم تر و پایدارتر و از گزند زمانه مصون تر خواهد ماند. آثاری که از این حیث دچار ضعف بوده اند، زود به دست فراموشی سپرده شده اند.» (دقیقیان، 1371، ص:17)
«داستانی که شخصیت هایش، اسمی برای خود ندارند و از محل و مکان و زمانشان هرگز صحبتی به میان نمی آید، خواننده را کسل می کند و چه بسا که تحمل خواندن آن را نیاورد. داستان نویس شخصیت یا شخصیت هایی را انتخاب می کند و آن ها را در موقعیتی از اجتماع قرار می دهد؛ بعد در نتیجه گیری این شخصیت ها با هم و بر اثر برخورد و اصطکاک آن ها با افراد آن اجتماع، وقایع آن داستان به وجود می آید.» (میر صادقی، 1365، صص:222 و 221) یک داستان بدون شخصیت اثری خسته کننده و ملال آور است.» (همان، ص:221)

«آن چه امروزه باعث پایداری اثری می شود و باعث شده حتی با گذشت زمان رنگ کهنگی به خود نگیرد قدرت خلق شخصیت خوب است که باعث شده در هر دوره ای این اثر تازه باشد و جاودان بماند.» (دقیقیان، 1371، ص:18)


فهرست منابع:
1- آلوت، میریام، (1368)، رمان به روایت رمان نویسان، ترجمه ی علی محمد حق شناس، چاپ اول، تهران: نشر مرکز
2- اخوت، احمد، (1371)، دستور زبان داستان، چاپ اول، اصفهان: نشر فردا
3- براهنی، رضا، (1368)، قصه نویسی، چاپ چهارم، تهران: نشر البرز
4- بیکام، جک ام، (1383)، خطاهای رایج نویسندگان و راههای اجتناب از آنها، ترجمه ی فرنوش جزینی، چاپ اول، تهران: انتشارات امیر کبیر
5- پولتی، ژرژ، (1383)، هنر خلق شخصیت، ترجمه دکتر آذین حسین زاده، چاپ اول، تهران: نشر قطره
6- پور نامداریان، تقی، (1383)، رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
7- ثروت، منصور، (1370)، گنجینه ی حکمت در آثار نظامی، چاپ اول، تهران، انتشارات امیر کبیر
8- ............ (1372)، مجموعه ی مقالات کنگره بین المللی نهمین سده ی تولد حکیم نظامی گنجوی، جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تبریز
9- ثروتیان، بهروز، (1382)، نظامی گنجه ای، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشهای فرهنگی
10- حمیدیان، سعید، (1373)، آرمانشهر زیبایی، چاپ اول، تهران: نشر قطره
11- دهخدا، علی اکبر، (1346)، لغت نامه ی دهخدا، تهران، شرکت چاپ 128
12- داد، سیما، (1383)، فرهنگ اصلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: نشر مروارید
13- دقیقیان، شیرین دخت، (1371)، منشا شخصیت در ادبیات داستانی، چاپ اول، تهران، انتشارات نویسنده
14- زرین کوب، عبدالحسین، (1383)، پیر گنجه در جستجوی ناکجا آباد، چاپ ششم، تهران: نشر سخن
15- ستاری، جلال، (1385)، حالات عشق مجنون، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس
16- سلیمانی، محسن، (1365)، تاملی دیگر در باب داستان، چاپ دوم، تهران: انتشارات حوزه ی هنری سازمان تبلیغات اسلامی
17- سیگر، لیندا، (1380)، خلق شخصیت های ماندگار، ترجمه ی عباس اکبری، چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش
18- سعیدی سیرجانی، علی اکبر، (1388)، سیمای دو زن، چاپ دوازدهم، تهران: نشر پیکان
19- شمیسا، سیروس، (1381)، انواع ادبی، چاپ نهم، تهران: انتشارات فردوس
20- شوالیه، ژان، (1373)، فرهنگ نمادها، ترجمه ی سودابه، فضایلی، چاپ دوم، تهران: انتشارات جیحون
21- صورتگر، لطفعلی، (1348)، منظومه های غنایی ایران، چاپ دوم، تهران: انتشارات ابن سینا
22- عبادیان، محمود، (1379)، انواع ادبی، چاپ اول، تهران: انتشارات حوزه ی هنری
23- عبداللهی، منیژه، (1381)، فرهنگ نام جانوران در ادب فارسی، چاپ اول، جلد اول، تهران: نشر پژوهنده
24- عبداللهیان، حمید، (1381)، داستان و شخصیت پردازی در داستان، مجله ی دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، پاییز ماه.
25- غلامرضایی، محمد، (1370)، داستانهای غنایی منظوم، چاپ اول، تهران: انتشارات فردابه
26- فورستر، ادوارد مورگان، (1384)، جنبه های رمان، ترجمه ی ابراهیم یونسی، چاپ پنجم، تهران، موسسه ی انتشارات نگاه
27- فولاری تالاری، خیام، (1377)، عناصر داستانهای علمی تخیلی، چاپ اول، تهران: نشرنی
28- کراچکوفسکی را. ا. ، (1373)، لیلی و مجنون و پژوهشی در ریشه های تاریخی و اجتماعی داستان، ترجمه ی دکتر کامل احمد نژاد، چاپ اول، تهران: انتشارات زوّار
29- کفافی، محمد عبدالسلام، (1382)، ادبیات تطبیقی، ترجمه ی دکتر سید حسین سیّدی، چاپ اول، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی
30- مختاری، سلیمان، (1387)، شخصیت و شخصیت پردازی در داستان، روزنامه ی کیهان، شماره 19197
31- مستور، مصطفی، (1384)، مبانی داستان کوتاه، چاپ دوم، تهران، نشر مرکز
32- مکّی، ابراهیم، (1371)، شناخت عوامل نمایش، چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش
33- میر صادقی، جمال، (1365)، ادبیات داستانی، چاپ دوم، تهران: نشر ماهور
34- ........... (1383)، داستان و ادبیات، چاپ اول، تهران: نشر آیه مهر
35- ........... (1385)، عناصر داستان، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سخن
36- میر صادقی جمال، میر صادقی میمنت، (1377)، واژه نامه ی هنر داستان نویسی، چاپ اول، تهران: نشر مهناز
37- وزین پور، نادر(1371) ، برسمند سخن ،چاپ چهارم ، تهران : انتشارات فروغی
38- وحید دستگردی، حسن، (1385)، لیلی و مجنون نظامی گنجه ای، چاپ اول، تهران: انتشارات زوّار
39- یونسی، ابراهیم، (1386)، هنر داستان نویسی، چاپ هشتم، تهران: انتشارات نگاه.